Değerli okurlarım, öncelikle 29 Ekim Cumhuriyet bayramınızı kutluyorum. Sizlere şimdi Atatürk öncesi ve sonrası ekonomi özetlemeye çalışacağım.
Atatürk öncesi Türkiye Cumhuriyeti ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalı, feodal bir yapıya sahipti. Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerindeki siyasi ve ekonomik istikrarsızlık, ekonomide büyük sorunlara yol açmıştı. Aşar(Öşür) sistemi gibi ağır vergiler, üretimi düşürürken, sanayi ise oldukça zayıftı. Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti, Atatürk ile birlikte Türkiye ekonomisi köklü bir dönüşüm sürecine girdi. İzmir İktisat Kongresi'nde alınan kararlar doğrultusunda, ekonomide devletçilik ilkesi benimsendi.
Bu dönemde yapılan önemli reformlar şunlardır:
- Devlet, yerli sanayinin gelişmesi için teşvikler sağladı. İş Bankası ve Sanayi ve Maadin (Maden) Bankası gibi devlet bankaları kurularak, sanayiciye kredi desteği verildi.
- Aşar (Öşür), sistemi kaldırıldı, toprak dağıtımı yapıldı ve çiftçiler modern tarım yöntemlerine teşvik edildi.
- Yollar, demiryolları ve limanlar gibi altyapı yatırımları yapıldı.
- Yurt dışından yapılan ithalatın azaltılması ve yerli üretime geçilmesi hedeflendi.
Atatürk sonrası dönemde ise devletçilik politikası devam ettirilirken, aynı zamanda özel sektörün de gelişmesi teşvik edildi. 1960'lı yıllardan itibaren Türkiye ekonomisi önemli bir büyüme gösterdi. Ancak, 1980'lerden sonra uygulanan neoliberal politikalarla birlikte ekonomide önemli değişiklikler yaşandı.
Atatürk Dönemi Sanayileşme
Atatürk dönemi, Türkiye'nin modernleşme ve sanayileşme sürecinde önemli bir dönüm noktasıdır. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte başlayan bu dönüşüm, ülkenin ekonomik bağımsızlığını hedeflemiş ve önemli sanayi tesislerinin kurulmasına öncülük etmiştir.
Cumhuriyet döneminde Sanayileşme?
- Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşüyle birlikte Türkiye, ekonomik olarak dışa bağımlı hale gelmişti. Sanayileşme, bu bağımlılığı azaltarak ülkenin kendi ayakları üzerinde durmasını amaçladı ve sağladı.
- Sanayileşme, sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyal ve kültürel alanda da modernleşti.
- Yeni fabrikaların kurulmasıyla birlikte istihdam olanakları arttı ve kırsal kesimden göç eden nüfusun şehirlerde istihdam edilmesi sağlandı.
Atatürk döneminde hazırlanan beş yıllık sanayi planları, sanayileşme sürecinin temelini oluşturdu.
Bu planlar sayesinde;
- Demir-çelik, makine imalatı gibi ağır sanayi kollarında önemli yatırımlar yapıldı.
- Tekstil, gıda gibi hafif sanayi kollarında da üretim kapasitesi artırıldı.
- Elektrik enerjisi üretimi ve dağıtımı konusunda önemli adımlar atıldı.
Cumhuriyet döneminde Önemli Sanayi Tesisleri;
1- Çukurova Şeker Fabrikası Türkiye'nin ilk şeker fabrikası olarak büyük önemlidir.
2- Sümerbank Türkiye'nin en büyük tekstil fabrikalarından biriydi.
3- Etibank Maden işletmeciliği ve metalürji alanında faaliyet gösteren önemli bir kuruluş.
Cumhuriyet döneminde Sanayileşmenin Etkileri;
- Sanayileşme, Türkiye'nin ekonomik büyümesini hızlandırdı ve milli geliri artırdı.
- Sanayi tesislerinin çoğunlukla büyük şehirlerde kurulmasıyla birlikte kentleşme hızlandı.
- Sanayileşme, geleneksel yaşam tarzında önemli değişikliklere yol açtı ve toplumsal yapıyı dönüştürdü.
Özetle, Atatürk dönemi Türkiye ekonomisi için bir dönüm noktası olmuştur. Devletçilik ilkesi sayesinde ekonomide önemli gelişmeler kaydedilmiş, sanayi ve tarım sektörleri güçlendirilmiştir.
