Dünya Ekonomi Forumu’nun Mesleklerin Geleceği Raporunda ilginç başlıklar var. Rapor 2023-2027 aralığında işlerde, yetkinliklerde ve stratejilerde beklenen değişimleri arayan bir araştırmaya dayanıyor.
Bugünün temel yetkinliklerinde de önümüzdeki beş yılda da bilişsel beceriler ve öz-yeterlilik yetkinlikleri en üst sırada. Analitik düşünme, yaratıcı düşünme’nin yanı sıra, esneklik, öz-farkındalık, merak ve yaşam boyu öğrenme en üst sıralarda.
Bu yetkinliklerde beklenen değişimde ise analitik düşünme yerini yaratıcı düşünmeye bırakıyor. Öğrenme-merak, bütünsel düşünme yine üst sıralarda kalıyor. Teknolojik okuryazarlığın üçüncü sıraya çıkması da dikkat çekiyor.
Raporda dikkate alının 673 milyon iş/pozisyon içinde, 69 milyon yeni işin ortaya çıkacağı ancak 83 milyon işin kaybolacağı tahmininde bulunuluyor. Yaklaşık %2’lik bir düşüş beklentisi ortaya çıkıyor.
En hızlı büyüyecek pozisyonların teknoloji, dijitalleşme ve sürdürülebilirlik faktörlerinden; en hızlı düşeceklerin ise yine teknoloji ve dijitalleşme faktörlerinden etkileneceği bekleniyor. En çok büyümenin eğitim, tarım ve dijital ticaret alanlarında, küçülmeninse idari işler, güvenlik, üretim ve ticarette olması bekleniyor.
2027’ye kadar her 10 çalışandan 6’sının eğitime ihtiyaç duyacağı ancak bugünkü koşullarda bunlardan ancak 3’ünün uygun eğitim fırsatlarına erişiminin olduğu bilgisi bir sonraki tablo dikkate alındığında çok kritik görünüyor.
Stratejik değişimin önündeki en büyük engeller arasında ilk sırada piyasadaki mevcut yetkinliklerdeki eksilik bulunuyor. Hemen ardından yeteneği çekmek, eskimiş yaklaşımlar, liderlerdeki beceri eksikliği geliyor.
Yüksek işsizlik oranlarına rağmen, gelecek 5 yıl içinde uygun yetenekte çalışanların bulunması konusunda pesimist bir beklenti var. Buradan hareketle yetenek gelişimi, daha yüksek maaş teklifleri, yeni yetkinlikler kazandırma gibi uygulamaların önemli ölçüde artması bekleniyor.
Şirketlerin %40’lara varan oranlarda DEI (çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık) programları uygulaması ve bu bağlamda kadınları, 25 yaş altı gençleri ve engellileri önceliklendirmesi bekleniyor.
İş hayatındaki değişimleri tetikleyecek unsurlar arasında yeni teknolojilerin adaptasyonu, dijital erişimin genişletilmesi, çevresel ve sosyal politikaların uygulanması, tüketicilerin yükselen yaşam maliyetleri, ve ‘global ekonominin büyümesindeki küçülme’ öne çıkan başlıklar.
Artması beklenen işler arasında yapay zeka ve makine öğrenmesi, sürdürülebilirlik, iş zekası, bilgi güvenliği, finans teknolojileri; azalması beklenen işler arasında ise her türlü tezgahtarlık/banko (clerks) görevliliği, telemarketing, muhasebecilik gibi başlıklar yer almış.
Raporda başkalarıyla çalışma, insanlar arası bağ, birliktelik (öğrenme-yaratma-anlama…) gibi başlıkların önemi ancak sezilebiliyor, doğrudan bir veri yok. Güncel başka araştırmalar bu konuların önemini vurguluyor, rapora bakarken bunu da akılda tutmak çok değerli olacaktır.
