Her gün bir çocuk diyabetli doğuyor

Tip 1 diyabet, pankreastaki adacık hücrelerinin otoimmün harabiyeti ile ortaya çıkan insülin eksikliği. İnsülin, pankreastaki adacık hücrelerinden sentezlenen, kan şekerini düzenlemek için gerekli bir hormon. İnsülin eksikliğinde hücreler enerji için ihtiyacı olan glukozu kullanamadığından kan şekeri seviyeleri yükselir. Genellikle çocukluk veya genç yaşlarda çıkmakla beraber her yaşta görülebilir. Tip 1 diyabet ömür boyu insülin kullanımın gerekli olduğu hastalıktan çok yaşam biçimi.

Türkiye'de tip 1 diyabet, son yıllarda artış gösteriyor. Sağlık Bakanlığı verilerine göre, ülkede yaklaşık 20.000 çocuk ve genç tip 1 diyabet tanısı ile yaşıyor. Bu sayı, dünya genelindeki artışla paralel olarak yükseliyor. Özellikle 5-14 yaş grubu çocuklarda bu hastalık daha sık görülür.

Tip 1 diyabet, genellikle ani belirtilerle ortaya çıkar. Çocuklarda en sık görülen belirtileri Doç. Dr. Sebahat Yılmaz Ağladıoğlu şu şekilde sıraladı;
• Çocuklar çok fazla su içmeye başlayabilir ve geceleri sık sık tuvalete gidebilir. Tuvalet eğitimi tamamlanmış çocukta sonradan ortaya çıkan gece veya gündüz alt ıslatma durumu oraya çıkabilir.
• Enerji eksikliği ve halsizlik hissedilebilir.
• İnsülin eksikliği nedeniyle vücut, enerji için yağ ve kas dokusunu kullanır, kilo kaybı görülür.
• Kan şekeri seviyelerinin yükselmesi, göz merceğinde şişmeye, bulanık görmeye neden olabilir.
• Vücut enerjiyi düzgün kullanamadığı için daha fazla yemek yeme ihtiyacı doğabilir.

Tip 1 diyabetin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı risk faktörleri tespit edilmiştir:
• Ailede tip 1 diyabet geçmişi olan çocuklar daha yüksek risk altında.
• Vitiligo, Çölyak veya Hashimoto gibi diğer otoimmün hastalıklara sahip çocuklarda tip 1 diyabet gelişme olasılığı daha yüksek.
• Viral enfeksiyon, beslenme alışkanlıkları gibi faktörler, hastalığın ortaya çıkışında rol oynar.

Tip 1 diyabet, hızlı ilerleyebilir ve hayati tehlikesi olan ketoasidoza yol açabilir. Ebeveyn ve öğretmenler belirtiler konusunda bilinçli olmalı, şüpheli durumlarda sağlık kuruluşuna başvurmalı.

Tip 1 diyabetin kesin bir tedavisi olmamakla birlikte yönetim tedavileri bulunur:
• Vücudun ihtiyacı olan insülini sağlamak için düzenli enjeksiyonlar veya insülin pompaları kullanılır.
• Kan şekeri seviyelerinin düzenli olarak ölçülmesi, tedavi planının etkili şekilde uygulanması için kritik. Bunun için günümüzde sürekli glukoz ölçüm sistemleri olan sensörler etkili şekilde kullanılır.
• Sağlıklı beslenme ve düzenli fiziksel aktivite, kan şekeri kontrolüne yardımcı olur.

Tip 1 diyabet, çocukluk çağında ortaya çıkabilen nadir olmayan sağlık sorunu. Erken teşhis ve etkili tedavi planı ve diyabet teknolojileri ile çocuklar sağlıklı yaşam sürebilir. Toplumun bilinçlendirilmesi, ailelerin belirtiler konusunda dikkatli olması ve sağlık politikaları uygulayıcıların her diyabetli çocuk için diyabet teknolojilerinin sağlanması konusunda eylem planı uygulaması büyük önem taşıyor.