Hıdırellez Bayramı ne zaman? Hıdırellez nedir ve nasıl kutlamalar yapılır?

Hıdırellez, Türk halkı için büyük bir öneme sahip olan bir bayramdır. Bu bayramın kökenleri, Türk kültüründe yer alan pek çok mitolojik ve tarihi hikayeye dayanır. Hıdırellez'in kökenleri, Orta Asya Türk kültürüne kadar gitmektedir. Bu kültür, Anadolu'ya yayıldıktan sonra, Türkler tarafından İslam dini ile harmanlanmış ve günümüze kadar gelmiştir.

Hıdırellez hangi gün kutlanır?

Gregoryen takvimine (miladi takvim) göre 6 Mayıs, eskiden kullanılan Rumi takvim olarak da bilinen Jülyen takvimine göre 23 Nisan Hıdırellez günüdür. 6 Mayıs'tan başlayıp 7 Kasım'a kadar olan süre Hızır Günleri adıyla yaz mevsimini, 8 Kasım'dan 5 Mayıs'a kadar olan süre ise Kasım Günleri adıyla kış mevsimini oluşturmaktadır. Bu yüzden 5 Mayıs günü gecesi kış mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başladığı anlamına gelmektedir. Türkiye'de Hıdrellez Bayramı 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gece kutlanır.
Hıdırellez'in UNESCO'nun 'İnsanlığın Somut Olmayan Kültür Mirası Listesi'ne alınması amacıyla 2010 yılında çalışmalar başlatılmıştır.

Kültürümüzde Hıdırellez bayramının önemi nedir?

Hıdırellez bayramı, kutlama ritüelleri ile bilinir. Bu ritüeller arasında en önemlileri Hızır inancı ve baht açma törenleridir. Hızır inancı, Türk kültüründe önemli bir yere sahip olan bir inançtır. Hızır, İslamiyet mitolojisinde önemli bir figürdür ve Türk kültüründe de büyük bir yere sahiptir. Bayram günü, Hızır'ın dünyaya indiği ve insanların dileklerini kabul ettiği düşünülür.

Hızır Sopası nedir?

Kutlama ritüelleri arasında Hızır sopası geleneği de bulunur. Bu sopanın gücü, insanları kötü enerjilerden arındırmak ve negatif enerjileri uzaklaştırmak için kullanılır. Bu gelenek, Türk halkı arasında oldukça yaygın bir şekilde uygulanmaktadır.

Baht Açma geleneği nedir? Ne zaman başlamıştır?

Baht açma törenleri de Hıdırellez bayramının önemli ritüelleri arasındadır. Bu törenlerde, insanlar yeni başlangıçlar için dua eder ve dileklerini Hızır'a iletirler. Bu törenlerde, insanların baht açma niyetleri ile birlikte yoğurt mayalama geleneği de bulunur. Yoğurt mayalama geleneği, insanların bereketli bir yıl geçirmesi için yapılan bir gelenektir.

İslamiyette Hıdırellez'in yeri var mı?

Hıdırellez, İslam dinine göre de önemli bir bayramdır. Bu bayram, Hızır'ın doğum gününü kutlamak için düzenlenir. Hızır, İslamiyet mitolojisinde yer alan ve pek çok İslam ülkesinde önemli bir yere sahip olan bir figürdür. Hızır, pek çok İslam dini metninde de bahsedilir ve bu metinlerde ona pek çok özellik atfedilir.
Hıdırellez'in mitolojik hikayesi, Hızır'ın suyun üstünde yürüyebildiği ve ölüleri diriltebildiği şeklinde anlatılır. İlyas ise, yağmuru yağdırabilen ve hastalıkları iyileştirebilen bir peygamberdir.
Kur'an'da Kehf Suresi'nde (60-82) Musa ve bir gencin kıssası anlatılmaktadır. Kehf Suresi'de dahil olmak üzere hiçbir yerde Hızır ismi geçmemektedir ancak çeşitli hadislerde bu şekilde anılmaktadır.
Olayın yaşandığı yer için 'iki denizin birleştiği yer' denilmektedir. Uzun bir yolculuk yapan Musa ile yanındaki gencin beraberlerinde, yemek için getirdikleri balığın kaçması ile başlayan olay sonrasında, 65. ayette 'Derken kullarımızdan bir kul buldular ki, biz ona katımızdan bir rahmet vermiş, kendisine tarafımızdan bir ilim öğretmiştik.' denilerek gönderme yapılan Hızır'dan söz edilir.

Hıdırellez'de dua edilir mi?

Hıdırellez, Türk kültüründe büyük bir öneme sahip olan ve kutlama ritüelleri ile bilinen bir bayramdır. Bu bayramın kökenleri çok eski dönemlere dayanır ve Orta Asya Türk kültürüne kadar uzanır. Hıdırellez'in en önemli özelliği ise, insanların yeni başlangıçlar için dua ettiği ve dileklerini Hızır'a ilettiği bir bayram olmasıdır. Bu nedenle, Hıdırellez, Türk halkı tarafından büyük bir heyecanla kutlanan ve her yıl dört gözle beklenen bir bayramdır.
Anadolu'nun bazı yerlerinde Hıdrellez Günü yapılan duaların ve isteklerin kabul olması için sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme deti vardır. Kurban ve adaklar 'Hızır hakkı' için olmalıdır çünkü tüm bu hazırlıklar Hızır'a rastlamaya yöneliktir.

Hıdırellez duası

Bin bir adım bir adım /Allah bir adım adım / Kerim kerem Allah /Başımda bir duman var yardım eyle ya Allah / La ilaha illallah muhammeden resullullah yetiş imdadıma hızır ile Allah birsin sen kulla mişersin biz gibi kulların yardımcısı sensin hızır deryada erdim murada amin.

Balkanlarda Hıdırellez kutlamaları

Hıdırellez, Orta Asya, Ortadoğu, Anadolu ve Balkanlar'da kutlanan mevsimlik bayramlardan biridir. Hıdırellez kelimesi, 'Hızır' ve 'İlyas' kelimelerinin birleşiminden oluşur. 'Hızır' adı, İslamiyet öncesi dönemde Türk halk inancında yer alan bir kahramanın adıdır. 'İlyas' ise İslamiyet'in önemli peygamberlerinden biridir.

Halk arasında Hızır'ın sahip olduğuna inanılan vasıflar insanlara şifa, sağlık, uğur getirdiği tabiattaki diriliş, uyanış ve canlılığın insana yansıması şeklinde ortaya çıkar
İslamiyet öncesi 'Gök Sakallı, Ak Sakallı Kocalar' gibi medet umulan, yardım istenen, akıl danışılan, kılavuzluk etmesi beklenen, barış, mutluluk, sağlık, refah getirdiğine inanılan bir kurtarıcı güç olarak düşünülür.

Hıdırellez'de ateş neden yakılır?

Orta Asya'da, Hıdırellez kutlamaları, özellikle Türkler arasında yaygındır. Bu kutlamalar genellikle ateş yakmak, dans etmek, şarkı söylemek ve oyunlar oynamak gibi etkinlikleri içerir. Türk halkı, Hıdırellez kutlamaları sırasında yoğurt mayalamak gibi geleneksel faaliyetler de gerçekleştirir.

Belli başlı Hıdırellez Gelenekleri nelerdir?

Halk huzura kavuşmak ve türlü dileklerde bulunmak için kışın sona erdiği tabiatın uyandığı Hıdırellez gününde çeşitli çarelere başvurur. Anadolu'da halk, gün doğumu öncesi tercihen beyaz elbiseler giyerek yeşil ve bol sulu kırlara gider ve eğlenir. Kutlamalar yeşillik, ağaçlık alanlarda, su kenarlarında, bir türbe ya da yatırın yanında yapılmaktadır. Bu gibi yerlere bu nedenle Hıdırlık denildiği de olur. Hızır'ın gezdiği kabul edilen yeşil yerlerde dolaşıp çiçek toplanır, oyunlar oynanır, baharın ilk kuzusu kesilerek yenilir.
Toplanan çiçekler kaynatılıp içilirse hastalıklara iyi geleceği, bu su ile kırk gün yıkanan kişinin gençleşip güzelleşeceğine inanılır.'Hızır Hakkı' için kuzu kesmek, Hızır geleneğinin yayıldığı her yerde görülen bir dettir.
Diyarbakır'da Ciğaret adıyla ayrı bir tören yapılır. Baharın bu taze kuzusunu yemekle bedenlerin sağlık ve canlılık kazanacağı inanışı vardır.

Ağaçlara altın asma geleneği

Hızır'ın eli değen şeylerin dolup taştığı rivayeti nedeniyle Hızır günü arifesinde yiyecek kaplarının, ambarların ve para keselerinin ağzı açık bırakılır. Ev, bağ, bahçe isteyenler herhangi bir yere istediklerinin küçük bir modelini yaparak; altın ve benzeri ziynet eşyası isteyenler ağaç yapraklarını kollarına veya boyunlarına takarak isteklerine kavuşacaklarına inanır.

Afra Nur Şimşek