Hüzün kadar keskin

İlhan Kemal, seksen kuşağı şairlerden. 1968 yılında Adana'da dünyaya gelmiş. Çağının ve coğrafyasının tanıklığını yapabilen, başkalarının şiiri üzerine söz edebilen, kendi poetikasını oluşturabilmiş bir şair. 2006- 2022 yılları arasında on üç şiir kitabına, Sonsuzluk Şarkısı isimli bir poetik denemeler kitabına imza atan İlhan Kemal, şiirde kararlı olduğunu kanıtlıyor bizlere. Şiir de bunu ister zaten. Bağlılık ve kararlılık.

Hüsün Kitabı* Şubat 2022'de yayımlandı. Yükte de pahada da ağır bir şiir kitabı. Seksen dokuz sayfa, yetmiş bir şiirden oluşuyor. Dizelerin mahremiyetinde geçirilen, uzun yıllardan damıtılmış bilgelik, bir o kadar da lirizm yüklü şiirler. Hüsün ki sayısız şaire esin kaynağı olan, uğruna upuzun şiirsel öyküler yazdıran bir tutku; kavuşulmasa aşk, kavuşulsa binlerce dert… Hüzünden tek harfle ayrılır. Belki bağbozumu, belki de keskin bıçaklara dudak dayamanın kanıtı, kalbi oyan bir hançer ya da aynalardaki yüz kırılması… Yıllar geçtikçe; takvimlerden günler, sonbahar dallarından yapraklar değil gözlerimiz döküldükçe belirsizleşen bir yürek yontusu.

Bir tuhaf zamanda dünyaya geldi 21. yüzyıl insanı. Ne toplum olabildi ne birey! Ne yabani kalabildi ne de evcilleşebildi, binlerce yılın altında kaldı adımları. Sıradan kalabalıklar umursamazca ve öylesine savruladururlarken şairler, onların adına da yandılar ve yaralandılar. Hele ki doğu coğrafyasında, hele ki güneyin sıcak rüzgrlarının karşısında. İlhan Kemal de onlardan birisi. Harabistan, der dünyaya… Bir yandan düzelmesini, değişmesini umar; öte yandan üzüntü değil 'hüzüntü' içindedir. 'geceydi. kuytusunda durdum yeryüzünün / kimse yoktu. iç döktüm orman uğultusuna / insan uğultusu! sana benzemiyordu bu / evren şarkısı, aşk ayini, filiz çıtırtısı. bu'  der. Dizeleri yine yine kırarak ve içlerinden yepyeni dizeler çıkararak. En eskiden beri yaşanan varoluş sancılarını anımsatarak.

İnsan evrenin en muamma varlığı. Bir yanı çakırdikeni, bir yanı adı konulmamış çiçek. Karabasanı olabilir sonsuzluğun. En güzel, en çirkin, en iyi, en kötü… İlhan Kemal'in dizelerinde dişlerini gıcırdatan vahşi bir pars, sık sık insan olduğunu unutur da kana bular masmavi yer küreyi. Habil de odur Kabil de. Şair hem ölür acılar içinde hem öldürülür kat kat vurularak. Kurşuna dizilir, Adem'den beri Araf'ta kalır, başkaldırır; ezilmiş, ezilen ve ezilecekler adına: 'kanunun ardında kurşuna diziliyorum aç bilaç / ekmek teknesine muktedirin / kanım karışıyor adem'den beri / evet ya doğru söylüyor adam, ölen hep benim.'

Çoğu yerde 'ben' öznesi dolanır Hüsün Kitabı'nın içinde İlhan Kemal. Fakat milyarlarca kez 'biz' olmaya eğilimli. Zamanda ve mekanda evrensel olabilerek. Bazen gülümser, bazen acı ile kıvranır, kimi zaman öfkeli, kimi zaman dingin… Dünya serüvenimizde her birimiz ortak belleğimize kaydettik her bir duygumuzu. Kanımız akmadı damarlarımızda, tarihten de önce devşirdiğimiz anılarımız aktı, kuşaktan kuşağa bulaşan. Bir guguk kuşu olup anlatır İlhan Kemal tüm tortularını geçmiş zamanların: 'masalmışım; inanılmaz! uçuk! absürt! akıl dışı! / bir tevatüre göre tanrının beğenmeyip boşluğa / fırlattığı sözcüklerin toplamı! kayıp bir dağda  / yaşayan aşkıyanın harf harf topladığı!…' Kuşkusuz aşkiyadır şair, sözcüklerle oynamasını ve dilin olanaklarını zorlamasını sever. Bir o kadar da algının sınırlarını genişletir. Şiire olan sorumluluğunu yerine getirmesi gerektiğini bildiğinden.

Elinin emeği ve gözünün nuru şiir, İlhan Kemal'in dünya bedesteninde biçip diktiği. Kendisi giyer, okuyan giyer, işiten giyer bu giysiyi… Üşümemek için, daha bir insan olmak için, örtünmek için… ve insan ki kalbi bir avuç tozdan üretilmiş. Çöle yahut yola savrulacak. Hüsün Kitabı'ndan derlenmiş: 'ben bu bedestende eski bir terzi, herkes tanır, / bilir, ezbere dikerdim eskiden taştaki yırtığı / gözüm kapalı geçirirdim iğne deliğinden denizi / hayır benim değil onun kurudu yüzünün suları / kalbini elesem, geriye bir avuç toz kalır'.

* İlhan Kemal, Hüsün Kitabı, Pikaresk Yayınevi, Şubat 2022, İzmir