Uygarlık ve lezzet kenti Tire

Tire, Türkiye'nin batısında yer alan Ege bölgesinde bulunan İzmir ilinin yaklaşık 86.758 (2021) nüfuslu bir ilçesidir. Tire ilçesi, doğusunda İzmir'in Ödemiş, kuzeyinde Bayındır, batısında Torbalı ve Selçuk ilçeleriyle birlikte güneyinde Aydın'ın Germencik, İncirliova ve Efeler ilçeleriyle de komşudur. Tire'nin il merkezine uzaklığı ise yaklaşık 84 km'dir.

TİRE'NİN TARİHÇESİ

Tire, Aydınoğulları döneminde, beyliğin merkezi olarak idari yapılanmada en üst düzeyde bulunmuş, bu önemini Osmanlı Devleti döneminde de uzun süre korumayı başarmıştır.

Ekonomik ve kültürel açıdan Batı Anadolu'nun en önemli şehirlerinden biri olan Tire'de, belediye hizmetleri uzunca bir süre vakıf sahipleri, kentin önde gelen tüccarları ve kadılar aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Tanzimat Döneminde ise, beldeye, belde kaynaklarıyla hizmet anlayışı gereği Tire, ilk olarak İhtisap Nezareti tarafından yönetilmeye başlamıştır. 1864 yılında çıkarılan Vilayet Nizamnamesinin ardından kentte, Batılı anlamda bir belediye teşkilatı (şehremaneti) kurulmuştur. Tayin yoluyla başkanların atandığı bu dönemde, kentin ilk belediye başkanı Kadı Mehmet Feyzullah Efendi olmuştur.

İlk olarak mütevazı bir binada faaliyet gösteren Tire Belediyesi, kurulduğu dönemde yol-kaldırım yapım ve onarımları, temizlik işlerinin yerine getirilmesi, çarşı-pazar ve esnaf kontrolünün sağlanması, fiyat-kalite-ölçü ve tartıların denetiminin yapılması gibi görevleri üstlenmiştir. Cumhuriyet döneminde de hizmetlerini aksatmadan devam ettiren Tire Belediyesi, kentin toz, bataklık, susuzluk ve aydınlatma sorunlarıyla öncelikli olarak ilgilenmiştir. Bu dönemde, belediye aracılığıyla hızlı bir imar faaliyetine de girişilmiştir. Özellikle 1930 yılının ardından belediye teşkilatı genişlemeye başlamış ve ilerleyen yıllarda, Tire Belediyesi tarafından yapılan imar ve bayındırlık faaliyetleri neticesinde kent çağdaş bir görünüme kavuşmuştur.

Günümüze dek pek çok belediye başkanı aracılığıyla kente hizmet veren Tire Belediyesi, 5 Nisan 2019 tarihinden itibaren, Salih Atakan DURAN tarafından yönetilmeye başlamıştır.

GOOGLE'DA TİRE DİYİNCE?

Google'da Tire'yi  arayınca karşımıza özellikle bu konu 2 konu çıkıyor: Tire Pazarı ve Tire Şiş Köfte. Bizlerde sizler için bu sorunun cevabını verdik:

1. TİRE PAZARI (AÇIK HAVA PAZARI): ORGANİK MERAKLILARINA TİRE'DE GEZİLECEK YERLER

İzmir'in organik alışveriş duraklarından Tire, büyük açık pazarı ile her salı günü Selçuk, Kuşadası, Torbalı ve çevre bölgelerden gelen alışveriş meraklılarına ev sahipliği yapıyor. 1700'den fazla tezgahın açıldığı pazarda mevsimlere göre ot, meyve ve sebzelerin yanı sıra iğne oyasından kanaviçelere kadar pek çok el emeği ürünü bu pazarda bulabilirsiniz.

Pazardaki sebze ve meyveleri almak isteyen birçok İzmirli, her salı Tire'de buluşuyor. Tire'yi gezerken piknik ya da kamp için yiyecek malzemeleri almak isterseniz bu pazarda hem fiyatlar hem de ürünler oldukça iyi.

2. TİRE ŞİŞ KÖFTE ( TİRE KEBABI )

Tire'ye özgü lezzetlerden biridir. Dana kıymadan hazırlanır. Tire kebabı da denilen Tire şiş köfte; dananın özel yerlerinden alınan etlerin iki kere çekildikten sonra bir gece buzdolabında dinlendirip, üçüncü kez tekrar çekildikten sonra elde edilen kıymanın sadece tuz ile yoğrulup özel yapılmış çelik şişlere köfte şeklinde sarılması ile hazırlanır. Odun ateşindeki ızgara üzerinde ön pişirme işlemi yapılan şiş köfteler, şişlerden çıkarılıp daha sonra kullanılmak üzere tekrar dinlendirilir. Servis yapılacağı zaman önce taze domatesler doğranıp, kısık ateşteki tavada, yağsız olarak kendi suyunda karıştırılıp ezilerek sos hazırlanır. Ayrı bir bakır tavada kızdırılan tereyağında kızartılan köfteler servis tabağına alınır. Üzerine domates sosu ve kıyılmış maydanoz dökülerek servis yapılır. Yanında yine Tire'de hazırlanan koyun yoğurdu ile yenilmesi tavsiye edilir. İzmir'deki ya da Tire'deki kebapçılarda tadına bakabileceğiniz Tire şiş köfteler günümüzde ön pişirme işlemi yapıldıktan sonra dondurularak Türkiye'nin her yanına pazarlanabilmekte ve böylece evlerde de kolayca hazırlanabilmektedir.

Kaynak: İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'nün mutfak kültürü konulu alan araştırmalarından derlenmiştir.

 TİRE'DE GEZİLECEK YERLER

1. Tire Pazarı (Açık Hava Pazarı)
2. Kaplan Köyü
3. Halkapınar Köyü
4. Theos Mozolesi
5. Yalınayak Hamamı
6. Tire Hanları
7. Yoğurtluoğlu Külliyesi
8. Tire Müzesi
9. Necip Paşa Kütüphanesi,
10. Ali Baba Tekkesi,
11. Tire Değirmen Restoran
12. Tire Derekahve Restaurant & Cafe

TİRE'DE NE YENİR?

Belli başlı Tire yemekleri arasında ' Tire Şiş Köfte, Taktak(Kuyu) Kebabı, Keşkek, Tire Tostu, Çamur Peyniri, Karadutlu Lor Tatlısı, Sübye Şerbeti, Koruk Suyu(Şerbeti), Nohut mayasından yapılma meşhur ekmeği, Sura, Kapama, Gıylangı, Mustafa Çorbası, Heybeli Çorba, Posalı Kavurma, Kolböreği, Arnavutciğeri, Gazel Aşı, Keppat Reçeli' sayılabilir.

 TİRE'YE NASIL GİDİLİR?

Tire, İzmir şehir merkezine ortalama 85-90 km uzaklıktadır ve İzmir'in farklı bölgelerinden Tire'ye çok çeşitli ulaşım seçenekleri bulunmaktadır.

İzmir – Tire treni Basmane'den kalkmaktadır. Bu tren ile Gaziemir, Adnan Menderes Havalimanı, Torbalı, Bayındır, Yakaköy'den geçerek Tire'ye ulaşım sağlanabilmektedir. İzmir Otogarı'ndan ise Tire otobüsleri kullanılarak ortalama 1 saatlik yolculuk ile Tire'ye gidilebilir.

Tire'ye İzmir'den otobüs ile ulaşım için 798 no'lu Eshot hattı kullanılabilir.

TİRE'YE HAVAYOLU İLE ULAŞIM

Tire'ye uçakla gitmek isteyen yolcuların Adnan Menderes Havalimanı'nı kullanmaları gerekmektedir. İzmir'in Gaziemir ilçesinde bulunan havaalanından Tire'ye gitmek için ise; İzmir Otogarı'na giden otobüsler ya da İzban ile Gaziemir'e ve oradan Tire'ye giden dolmuşlara aktarma yapılması gerekmektedir. Havalimanından Tire'ye ulaşım ortalama 1 saat sürmektedir.

Demiryolu ile havaalanından Tire'ye gitmek için Basmane – Tire tren hattı kullanılabilir. Bu hat ile, Adnan Menderes durağından binerek Tire durağında inmeniz gerekmektedir. Bu şekilde, toplam 12 durak giderek Tire'ye ulaşım sağlayabilirsiniz. Bu şekilde yolculuk ortalama 90 dakika sürmektedir.

TİRE'YE OTOBÜS İLE ULAŞIM

İzmir, Türkiye'nin en çok turist ağırlayan şehirlerinden biri olması nedeniyle ülkenin her şehrinden İzmir'e otobüs ile ulaşım sağlanabilmektedir. Tire'ye gelmek isteyen ziyaretçiler, Tire'ye 80 km uzaklıktaki İzmir Otogarı'nı kullanabilir.

İstanbul ve Ankara'dan gelen ziyaretçiler için ise Tire Otogarı'na doğrudan seferler düzenlenmektedir. Diğer yolcular, İzmir Otogarı'nda indikten sonra Tire otobüs ve minibüslerine aktarma yaparak Tire'ye ulaşım sağlayabilir.

Otogar ile Tire arası hizmet veren otobüslerin ücreti; öğrenciler için 15 TL ve tam bilet 20 TL'dir.

İstanbul ile Tire arasında doğrudan sefer düzenleyen İzmir Turizm otobüsleri kullanılarak İstanbul'dan ulaşım sağlanabilmektedir. Bu şekilde yolculuk ortalama 11 saat sürmektedir ve bilet fiyatları ortalama 120 TL'dir. Aynı otobüs firması ile Ankara'dan yapılacak yolculuk ortalama 10 saat sürmektedir ve bilet fiyatları ortalama 110 TL'dir.

TİRE'YE TREN İLE ULAŞIM

İzmir, demiryolu ile ulaşım seçeneği bulunan bir şehirdir. İzmir'in Tire ilçesine tren ile ulaşım için İzmir Mavi Tren kullanılabilir.

İzmir Mavi Tren ile; Ankara, Eskişehir, Manisa, Balıkesir ve Kütahya illerinden İzmir'e ulaşım sağlanabilmektedir. Tren ile Ankara – İzmir arası ortalama 13 saat, Eskişehir ile İzmir arası ortalama 12 saat, Manisa ile İzmir arası ortalama 3 saat ve Balıkesir ile İzmir arası ortalama 5.5 saat sürmektedir.

İzmir Mavi Tren ile Basmane durağında indikten sonra, Basmane – Tire trenine aktarma yapılabilir. Bu tren ile yolculuk ortalama 90 dakika sürmektedir ve bilet fiyatı 20 TL'dir.

TİRE'YE ÖZEL ARAÇ İLE ULAŞIM

Tire'ye ulaşım için 3 farklı otoyol kullanılabilir. Özel aracı ile Tire'ye gitmek isteyen yolcular, hangi şehirlerinden geldiklerine bağlı olarak İzmir – Aydın, İzmir – Ankara ve İzmir – İstanbul otoyollarını kullanabilir.

İstanbul, Balıkesir ve çevre illerden gidecek yolcular İstanbul – İzmir Otoyolu'nu kullanarak ortalama 4-5 saatte ulaşım sağlayabilir.

Ankara ve Kayseri gibi şehirlerden gelen yolcuların Ankara – İzmir Otoyolu'nu kullanarak ortalama 7 saatte ulaşım sağlayabilmektedir.

Aydın ve çevre illerden gelen yolcuların ise İzmir – Aydın Otoyolu'nu kullanmaları gerekmektedir. Bu yol ile, Aydın ilinden Tire'ye ulaşım ortalama 1 saat sürmektedir.

Haber Merkezi