‘Yurdumun mutlu günleri, mutlak gelen gündedir’

1 Mayıs, işçini, alın teriyle yaşayan emekçinin bayramı. Bütün dünyada emeğiyle geçinen işçilerin sermaye sınıfına karşı meydanları dolduracağı gün. Ekonomik kriz pençesinde yaşamını sürdüren işçiler yarın taleplerini sloganlar eşliğinde duyuracak.

 1 Mayıs'ın doğuşu

1856'da Avustralya'nın Melbourne kentinde taş ve inşaat işçileri, günde sekiz saatlik iş günü için Melbourne Üniversitesi'nden Parlamento Evi'ne kadar yürüyüş düzenledi. 1 Mayıs 1886'da Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğinde işçiler günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı, günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş bıraktılar. Chicago'da yapılan gösterilere yarım milyon işçi katıldı. Luizvil'de (Kentaki) 6 binden fazla siyah ve beyaz işçi, birlikte yürüdü. O dönemde Luizvil'deki parklar, siyahlara kapalıydı. İşçiler, sokaklarda yürüdükten sonra hep birlikte Ulusal Park'a girdi. Her eyalet ve kentte, siyah ve beyaz işçilerin birlikte yaptığı gösteriler, gazeteler tarafından, 'Böylece önyargı duvarı yıkılmış oldu' şeklinde yorumlanmıştı.

Fransızların teklifi

Gösteriler 1 Mayıs'ı izleyen günlerde tüm harareti ile devam etti ve 4 Mayıs'ta kanlı Haymarket Olayı'na yol açtı. Uygulanan yasal baskılarla bu gösterinin tekrarlanması engellendi. 14 Temmuz-21 Temmuz 1889'da toplanan İkinci Enternasyonal'de Fransız bir işçi temsilcisinin önerisiyle 1 Mayıs gününün tüm dünyada 'Birlik, mücadele ve dayanışma günü' olarak kutlanmasına karar verildi. Böylece ikinci gösteri 1890 yılında yapılabildi.

1977 gösterisi

1 Mayıs 1977'de İstanbul Taksim Meydanı'ndaki kutlamalar sırasında yapılan saldırıda 34 kişi öldü ve 136 kişi yaralandı. Zamanla 8 saatlik iş günü birçok ülkede resmen kabul edildi. 1 Mayıs böylece işçilerin birlik ve dayanışmasını yansıtan bir bayram niteliğini kazandı.

Kurumsal düzenleme

İzmir'de Gündoğdu Meydanı'nda düzenlenecek olan 1 Mayıs'a işçi sendikaları, STK'lar, odalar ve işçiler katılım sağlayacak. 3 ayrı yürüyüş güzergahı düzenlenecek.

SENDİKALAR

DİSK'e bağlı sendikaların Basmane'de, Türk-İş'e bağlı sendikalar Alsancak Liman girişinde bir araya gelecek.

ODALAR

KESK, TMMOB, Tabip Odası Cumhuriyet Meydanı'nda, İzmir Barosu, baro binası önünde toplanacak.

SİYASİ PARTİLER

CHP Lozan Meydanı'nda, EMEK Partisi Montrö Meydanı'nda TKP Cumhuriyet Meydanı'nda, Sol Parti İzmir Ticaret Borsası binası önünde, TİP Konak Eski Sümer Bank önünde bir araya gelecek.

1 Mayıs kutlamalarının ardından 14.00'da Suavi sahne alacak.

Ülkemizde 1 Mayıs'a giden yol

1 Mayıs Türkiye'de ilk kez 1923'te kutlandı. Tam 85 yıl sonra yani 2008' Nisan'ında 'Emek ve Dayanışma Günü' olarak kutlanması kabul edildi.

22 Nisan 2009'da TBMM'de kabul edilen 5892 Sayılı Yasa'nın 27 Nisan 2009'da Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmesiyle 1 Mayıs Resmi Tatil ilan edildi.

Tek parti dönemi ve öncesi

Osmanlı Devleti döneminde işçi örgütlenmesinin en gelişmiş olduğu yer Selanik'ti ve 1911 yılında burada tütün, liman ve pamuk işçileri, 1 Mayıs gösterisi düzenleyerek bu günü kutladılar.

1912 yılında İstanbul'da ilk defa 1 Mayıs kutlaması gerçekleşti.

1923 yılında 1 Mayıs günü yasal olarak 'İşçi Bayramı' ilan edildi.

1924'te hükûmet kitlesel 1 Mayıs kutlamalarını yasakladı.

1925'te çıkan Takrir-i Sükun Yasası, İşçi bayramını kutlamayı yasakladı ve uzun yıllar bu yasak geçerliliğini korudu.

1935 yılında 1 Mayıs'a 'Bahar ve Çiçek Bayramı' adı verildi ve ücretsiz tatil günü ilan edildi.

1980'ler

1981'de Millî Güvenlik Konseyi 1 Mayıs'ı resmi tatil günü olmaktan çıkardı.

1989'da trafik polisinin açtığı ateş sonucu işçi Mehmet Akif Dalcı yaşamını yitirdi.

1990'lar

1996'da Taksim Meydanı'nın yasaklı olduğu gerekçesiyle Kadıköy'de düzenlenen 1 Mayıs kutlamalarına yaklaşık 150 bin kişi katıldı. Eylemin ilk dakikalarında polisin silahsız göstericilere açtığı ateş sonucu 3 kişi hayatını kaybedince, Kadıköy'de büyük bir kitlesel isyan gerçekleşti. Bu olaydan sonra Kadıköy 2005 yılına kadar 1 Mayıs kutlamalarına yasaklı kaldı. Ayrıca telsizinin sesini açık unutan bir sivil polisin göstericiler tarafından oldukça şiddetli bir şekilde dövülmesini Star TV'nin naklen duyurması ve bir başka yerde polislerin eğlenerek seyrettiği bir linç girişimini de naklen yayınlamasıyla hafızalara kazındı.

2000'ler

2006 yılında en geniş katılımın yaşandığı ilçe Kadıköy oldu. Çeşitli sendikalar ve gruplar saat 12:00 sularında Rıhtım Caddesi'ne yürüdü. Düzenlenen miting sonrası saat 16:00 sularında gruplar tamamen dağıldı.

2007 yılında 1 Mayıs'ı tekrar Taksim'de kutlayarak aynı zamanda 1977'de olan olayları anmak isteyen grupları polis silah, biber gazı, gaz bombası kullanarak durdurmaya çalıştı. 100'den fazla kişi yaralandı. Valiliğe göre 580, diğer kaynaklara göre 700'e yakın gözaltı gerçekleşti. İbrahim Sevindik adındaki bir vatandaş hayatını kaybetti.

2008 Nisan'ında, 1 Mayıs'ın 'Emek ve Dayanışma Günü' olarak kutlanması kabul edildi.

2009 Nisan'ında Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne verilen önergeden sonra 1981'den sonra tekrar resmi bayram olarak kabul edildi.

2009 Nisan Taksim'e çıkılmasına izin verilmedi.

2010'lar

2010 1 Mayıs 140 bin kişinin katılımıyla Taksim'de kutlandı. (Resmi sayılara göre)i

2011 1 Mayıs hafif olaylarla kutlandı

2012 1 Mayıs polis gözetiminde kutlandı.

2013 1 Mayıs'tan 4 ay önce Taksim'i Yayalaştırma projesi adı altında 1 Mayıs'ın Taksim'de kutlanılması yasaklanmasına rağmen bazı gruplar Taksim'de kutlamaya çalıştı. Polis, göstericilere izin vermedi ve göstericilere karşı ateşli ve ateşsiz silah kullandı. Hastanelere gaz bombası atıldı ve ambulanslar durduruldu. 1977'den sonra olaylı bir 1 Mayıs olarak tarihe geçti.

Haber Merkezi

(Y.K.)