Aşırı sıcaklar beyin hastalıklarını tetikler mi?

Yaz aylarında aşırı sıcaklar bunaltırken nörolojik hastalıkları olan kişilerin ve yaşlıların sağlığını ciddi boyutlarda tehdit ediyor.  Zira, sıcak hava bir yandan yeni nörolojik rahatsızlıkların gelişmesine neden olurken, diğer yandan da var olan hastalıkları şiddetlendirebiliyor ve yönetimini zorlaştırabiliyor. 

Güneş ışınları ve susuzluk kalp-damar sistemini zorluyor, tansiyon sorunları, felç riski artıyor, migren tetiklenirken nörolojik işlevler de bozulabiliyor. Alzheimer, MS (Multiple Skleroz), ALS (Amyotrofik Leteral Skleroz) ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıkları olan kişilerin ve epilepsi ile migren hastalarının şikayetleri yaz aylarında artıyor. Nöroloji hastalarının aşırı sıcaklarda dikkatli olmaları gerektiğine işaret eden Acıbadem Bakırköy Hastanesi Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Emel Ur Özçelik “Sıcak saatlerde vücudu serin tutmak yaşamsal öneme sahip. Güneşten kaçınılmalı ve bol bol su içilmeli.  Isı tükenmesi veya sıcak çarpması belirtilerinde hemen tıbbi yardım alınmalı” uyarısında bulunuyor. 

BEYİN KANAMASINA NEDEN OLABİLİYOR!

Vücut, aşırı sıcakta, terleme ve buharlaşma yoluyla ısıyı dağıtmak, kendini soğutmak için cilde kan akışını arttırmak, kalp gibi hayati organlara akışı azaltmak yoluna başvuruyor. Bu kan damarlarında genişlemeye, kanda pıhtılaşmaya eğilimin artmasına, kan hacminde azalma, vücutta sıvı ve elektrolit kaybına neden olarak beyin-kalp-damar sağlığını olumsuz etkiliyor. Sıcaklık artışıyla tetiklenen beyin damar hastalıkları bir yandan pıhtı oluşma riskini arttırıp diğer taraftan kan basıncının yükselmesine neden olarak damar tıkanıklığı ve beyin kanamalarına yol açarak inme, yani felç riskini yükseltiyor. Beyni zararlı maddelerden koruyan ve kritik savunma mekanizması olan kan-beyin bariyerinin bütünlüğü aşırı sıcaktan etkilenebiliyor ve nörolojik işlevler bozulabiliyor. Yeni nörolojik rahatsızlıklar doğarken mevcut nörolojik hastalıklar şiddetlenebiliyor, bu hastalıkların yönetimi zorlaşıyor. 

Epilepsi hastalarının nöbet sıklığı artabiliyor. Vücut ısısının aşırı artması, sıvı kaybı ve gelişen elektrolit dengesizlikleri, kullanılan epilepsi ilaçlarının düzeylerinin değişmesi, aşırı sıcaklarla tetiklenen uykusuzluk ve stres gibi nedenlerle epilepsi nöbetleri tetiklenebiliyor.

Yaz aylarında baş ağrılarının, özellikle migren ataklarının arttığına değinen Doç. Dr. Emel Ur Özçelik, “Sıvı-elektrolit kayıpları ve kan damarlarının genişlemesi, sıcağa bağlı yeterli uyuyamama, uzun açlıklar, susuz kalma ve güneş ışınlarına maruz kalma nedeniyle baş ağrısı ataklarının tetiklendiğini biliyoruz. Dikkatli olmakta yarar var; yeni gelişen şiddetli baş ağrısı halinde mutlaka acile başvurmak gerekir. Zira, özellikle sıcaklık artışıyla tetiklenen kan basıncındaki ani artışlar beyin kanamaları için risk oluşturur. Ağrı sıklığında artış varsa, mutlaka baş ağrısı uzmanlarına danışılarak; aşırı ağrı kesici kullanımının ve migrenin kronikleşmesinin önüne geçilmesi çok önemlidir” diyor. 

MS hastalarının sıcaklarda acil servis başvuruları, hastaneye yatışları artıyor. Sıcağa maruz kalınca, semptomların geçici kötüleşmesi olarak bilinen “Uhthoff fenomenini” yaşayabiliyor. Güncel klinik çalışmalar aşırı sıcakların Alzheimer, Parkinson ve ALS gibi hastalıkları etkilediğini ortaya koyuyor. Sıvı-elektrolit kayıpları ve stres nöroloji hastalarında bilişsel ve motor faaliyetlerini kötüleştiriyor. 

6 ETKİLİ ÖNLEM!

Vücudu serin tutmak, sıvı tüketmek, uygun kıyafetler giymek, açık alanlardan uzak durmak, ilaç kullanımına dikkat etmek, hastalık belirtilerini izlemek sıcak çarpmalarına karşı etkili.

Vücudunuzu serin tutun: Özellikle 11:00-16:00 saatleri arasında mecbur olmadıkça dışarı çıkmayın.
Fan veya klima kullanın: Yaşam alanını serin tutmak için fan veya klimadan yararlanın. Bakımı yapılmayan klima filtreleri bazı enfeksiyon hastalıklarına neden olabiliyor. Bakımlarını yaptırın.
Soğuk duş alın: Vücut sıcaklığınızı düşürmek için soğuk duş alabilirsiniz.
Soğutma yelekleri veya boyun sargılarından yararlanın: 
Bol bol su için: Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Emel Ur Özçelik, “Gün boyunca yeterli miktarda ve kış aylarına göre daha fazla su içmeye özen gösterin. Özellikle nörolojik rahatsızlıkları olan bireyler ile yaşlılar bol su içmeli ve elektrolit açısından zengin sıvılar tüketmelidir” diyor.
Kafein ve alkolden kaçının: Sıvı kaybına neden olduğu için kafeinli ve alkollü içeceklerden kaçının.
Kıyafetlere dikkat edin: Gevşek, açık renkli, pamuk gibi nefes alan kumaşlardan giysiler giyin.
Şapka ve gözlük şart: Şapka, güneş gözlüğü ve güneş kremi kullanarak güneş yanığından korunun. 
Ağır etkinliklerden kaçının: Sıcak saatlerde fiziksel aktiviteleri azaltın, yorucu aktivitelerden kaçının.
Dışarıdaki faaliyetlerinizi planlayın: Dışarıda yapılacak işiniz varsa, sabah erken veya akşam planlayın.
İlaçlarınızı kontrol edin: Bazı ilaçlar sıcaklığa duyarlılığı artırabiliyor veya sıvı dengesini etkileyebiliyor. Bu nedenle uygun dozajı doktorunuza mutlaka danışın. 
İlaçlarınızı doğru yerde saklayın: İlaçlarınızı önerilen sıcaklıkta sakladığınızdan emin olun.
Baş dönmesi, baş ağrısı, aşırı terleme, mide bulantısı ve kafa karışıklığı gibi belirtilerin sıcak çarpmasına işaret edebileceğini unutmayın. 
Tıbbi yardım alın: Siz veya çevrenizdeki kişiler ısı tükenmesi ya da sıcak çarpması belirtileri gösterirse, hemen tıbbi yardım alın.