Devrimci mücadelenin simge ismi: Deniz Gezmiş kimdir?
Türk siyasi tarihinin önemli figürlerinden Deniz Gezmiş, 1960'ların sonunda yükselen sol hareketin öncüsü olarak hafızalarda yer etti. Peki, genç yaşta silahlı mücadeleye yönelen Deniz Gezmiş'in mücadele ettiği amaçlar nelerdi? 1971'deki idamı, bugün nasıl bir miras bırakıyor? Ve gezmiş, ölümünden sonra neden hâlâ tartışılan bir isim olmaya devam ediyor? İşte Deniz Gezmiş hakkında merak edilen detaylar:
Türkiye siyasi tarihine damga vuran isimlerden biri olan Deniz Gezmiş, 1960’ların sonunda yükselen sol hareketin en dikkat çekici liderlerinden biri olarak hafızalarda yer aldı. Genç yaşta adını Türkiye'nin dört bir yanında duyuran Gezmiş, özellikle anti-emperyalist söylemleri ve devrimci eylemleriyle tanındı.
1947 yılında Ankara’nın Ayaş ilçesinde dünyaya gelen Deniz Gezmiş, lise yıllarından itibaren politikaya ilgi duymaya başladı. 1966 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne kaydolan Gezmiş, burada öğrenci hareketlerine aktif olarak katıldı. Aynı yıl Türkiye İşçi Partisi'nin gençlik kollarında görev almaya başladı.
GENÇLİK LİDERLİĞİNDEN SİLAHLI MÜCADELEYE
1968 öğrenci hareketlerinin etkisiyle radikalleşen Gezmiş, Türkiye Milli Gençlik Federasyonu ve Devrimci Öğrenci Birliği gibi birçok oluşumun öncüsü oldu. Üniversitelerdeki demokratikleşme talepleri, Amerikan 6. Filo'suna karşı düzenlenen protestolar ve işçi haklarını savunan eylemlerle adını duyurdu. Ancak zamanla barışçıl gösterilerden, silahlı devrim fikrine yöneldi.
1970 yılında Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu (THKO) adlı örgütün kurucularından biri olan Deniz Gezmiş, banka soygunları ve rehine alma gibi eylemlere katıldı. Amaçlarının Amerikan emperyalizmine karşı bağımsız Türkiye'yi kurmak olduğunu savundu.
YAKALANMA VE İDAM SÜRECİ
Gezmiş ve arkadaşları 1971 yılında Sivas’ın Şarkışla ilçesi yakınlarında yakalandı. Ankara 1 No’lu Sıkıyönetim Mahkemesi tarafından yargılandılar. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan, “Anayasa’yı ihlal” suçundan idama mahkûm edildi.
İdam kararları, TBMM'de 6 Mayıs 1972'de dönemin siyasi dengeleri içerisinde kabul edildi. Aynı gece, sabaha karşı Ankara Merkez Cezaevi'nde asılarak idam edildiler. Bu karar, o dönemde ve sonrasında büyük tartışmalara neden oldu.
ARDINDA BIRAKTIĞI MİRAS
Deniz Gezmiş, Türkiye'de gençliğin siyasal mücadeleye katılımının sembol isimlerinden biri oldu. Özellikle “Tam bağımsız Türkiye” sloganı ve Amerikan karşıtı duruşuyla birçok gençlik hareketine ilham kaynağı oldu. Ölümünden sonra hakkında çok sayıda kitap yazıldı, belgeseller çekildi, sokaklara ve parklara adı verildi.
BUGÜN NASIL ANILIYOR?
Deniz Gezmiş, her yıl 6 Mayıs’ta çeşitli anma etkinlikleriyle hatırlanıyor. Kimileri için bir halk kahramanı, kimileri için ise tartışmalı bir figür olan Gezmiş’in mücadelesi, Türkiye’de hâlâ siyasi söylemlerin merkezinde yer alıyor.
