“Engeller, görünür oldukça çözülür”

Kasım 2015 yılında yola çıkan Eşpedal Derneği, aynı bisikletin üzerinde iki kişinin yer aldığı, önce tarafta gören kişinin pilot olduğu ve arka koltukta ise görme engelli bir başka kişinin kopilot olduğu tandem bisikletinin üzerinde başlayan bir dostuk, birliktelik geliştiriyor. Yaklaşık 8 yıllık bir çalışmada Avrupa’ya dek açıldıklarını ifade eden Eşpedal Derneği Projeler Koordinatörü Taşkın Öztürk; “Yalıtımcı bir bakış açısıyla birileri için güya güvenli kapalı alanlar yapıp, ‘hadi burada oynayın’ değil; birlikte yapmak. Bir plajı kumsala kadar olan mesafeyi sizler, tekerlekli sandalyeliler için batmayacak şekilde bir yol yaparsınız, ya da bir kurumdaki tuvaletlerin hepsini tek tip düzenlemeyle erişilebilir hale getirirsiniz; o zaman da ortada engel kalmaz. Engelliler için ayrı tuvalet, engelliler için ayrı sporlar mantığına karşıyız. Yaptığımız faaliyet de algılardaki engellikleri yıkmaya çalışmak ve engelsiz ile engelli arasındaki yaşam mesafesini pedallayarak aşmak” dedi.

Belediyelere bisiklet çağrısı

Türkiye’nin her alanında bu birlikteliği ve eşitliği sürdürme çabasına giren Eşpedal, temsilcilikleri de arttırmayı planlıyor. Yerel yönetimleri de sıkıştırıp bisikletlerin ulaşımına katkı sağlama gayretine girdiklerini anlatan Öztürk; “Belediyelerle görüşüyoruz, bisiklette erişilebilir ulaşımda bütüncül bakış açısını aşmaya çalışıyoruz. Belirli illerde bisiklet yapımına giderken, toplumun önemli kesimini yok sayarsanız, işte bütüncül bakış açısını yok sayarsınız demektir.

Belirli yaşlar için özel bisikletler koymazsanız, çocuklar için de özel bisikletleri istasyona koymazsanız; bizim kullandığımız tandem bisikletleri oraya koymazsanız, sağlıklı bireylerin kullandığı, sahil bandında göstermelik amaçlı bir şey olur. Bu ulaşım için çözüm değildir. Kişilerin işlerine, mahalle aralarına gidebilmesi için ulaşımı sağlaması ve de toplumun tüm kesimi için ihtiyaçlarını giderebileceği dizaynda üretirseniz, güvenli bir şekilde yolları yaparsanız insanlar işe gerçekten de bisikletiyle gider. İşte bizler de bunları belediyeye anlatmaya çalışıyoruz” vurgusu yaptı.

2015’ten beri yolda

Eşpedal Derneği Projeler Koordinatörü Öztürk, engellilerin görünmediğinden yakınırken; görünür olmanın çoğu şeyi değiştirdiğini vurguladı. Bisikletin büyüsünün iç içe olmasına değinerek, “Bisikletle bir ürünü de tanıtabilirsiniz, hak savunuculuğu da yapabilirsiniz. Bisiklet tarihine baktığımızda 1800’lerden beri kadın haklarından tutun farklı alanlara dek sürekli hak savunuculuğunun içinde olmuştur. Biz de 2015 yılından beridir yollardayız, sokaklardayız. Bizi görenler de bizlere bir şeyler soruyor ve bu sayede de ilk aklıma gelen, bu sporun yapılmasında insanların algılarında engelleri değiştirmeye, aşmaya başladığımızı söyleyebilirim.

‘Kör insanlar nasıl bisiklet sürebilir?’ algısını değiştirmeye çalışmak gibi. Ya da sürmeli mi, sürmemeli mi?” demesi üzerine görme engelli dernek başkan yardımcısı Merve Orhan; “Ben nasıl Tandem kullanabilirim, düşürürüm gibi yargılamalarla da karşılaşıyorum. Aslında en zor aşmaya çakıştığımı kısım bu. Etkinliklerimize katılanların sayısı çok fazla oluyor. Ama çoğu kişi tandem bisikleti yerine, tekli bisikletiyle katılıyor. Çekiniyor bu konuda, belirli sorumlulukların eşgüdümlü olması gerektiğini henüz tam algılayamadığından sanırım” dedi.

 “Zihniniz gelişiyor”

Eşpedal bisikletlerinin kullanımında pilotun kopilota betimlemeler yaparak birlikte bir paydaş halinde etkinliğe katılmalarında daha önemli ve keyifli olduğuna vurgu yapan Öztürk, “Pilot, kopilota bunları söylediğinde; sizin de bir gören biri olarak daha da gelişen bir zihne kavuşuyorsunuz. Kendiliğinden konuşmaya başlıyorsunuz, yol daha keyifli geçiyor ve de kopilot ise arkadan başka veriler aktarıyor. Kopilot(görme engelli) arkadan gelen herhangi bir aracı, sesi veya bisikletin aksanındaki arıza sesini size aktararak, sizi besliyor. Bu da önemli bir birlikteliği gösteriyor” dedi.