Gece yarısı çığlıkları ve korkular: Uyku terörü nedir ve nasıl tedavi edilir?
Gece boyunca çocuklar aniden çığlıklar atarak uyanıyor ve korku dolu bakışlarla etraflarına bakıyorlar… Peki, bu korkunç görüntüler sıradan bir kabus mu, yoksa ciddi bir uyku bozukluğunun belirtisi mi?
Gece yarısı, çocuklar aniden çığlıklarla uyanıp korku içinde etraflarına bakarken, ebeveynler endişeye kapılabiliyor. Ancak, bu görüntülerin sıradan kabuslardan çok daha farklı bir bozukluğa işaret ediyor olabilir. Peki, çocuklardaki bu gece yarısı korkuları ve çığlıklar hangi rahatsızlığın belirtisi?
UYKU TERÖRÜ: KORKU, ÇIĞLIK VE UNUTULAN HATIRALAR
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Uyku Hastalıkları Merkezi Koordinatörü Prof. Dr. Füsun Domaç, bu durumu "uyku terörü" (gece terörü) olarak tanımlıyor. Uyku terörü, özellikle çocuklar arasında yaygın bir uyku bozukluğu olup, çoğu zaman kabusla karıştırılabiliyor. Ancak iki durum arasında belirgin farklar bulunuyor.
KABUS VE UYKU TERÖRÜ ARASINDAKİ FARKLAR
Kabuslar genellikle REM uykusu sırasında meydana gelirken, uyku terörü NREM uykusunun derin evrelerinde gelişir. Kabuslar sırasında çocuk, korkulu bir rüya görür ve bu rüyayı detaylı bir şekilde hatırlayabilir. Ancak uyku teröründe çocuk, gece uykusunun ilk birkaç saati içinde, çoğunlukla uykusunun derin evresinde korku dolu bir şekilde uyanır. Çocuk, etrafına baksa da genellikle uykusunun ilk anlarında uyanıklık hali tam değildir ve sabah uyandığında olayın hiçbir hatırasını hatırlamaz. Uyku teröründe çocuk, çığlık atabilir, yatakta oturabilir veya yataktan fırlayarak panik içinde hareket edebilir. Bu sırada gözbebekleri büyüyebilir, terleyebilir ve nabzı hızlanabilir.
ÇOCUKLARDA UYKU TERÖRÜNÜN BELİRTİLERİ
Uyku teröründe, çocuk derin uykusundan aniden uyanarak korkmuş bir halde yatağından kalkabilir. Yüzü korku doludur, nabzı hızlanır ve terler. Çocuk, görünmeyen bir tehlikeden kaçmaya çalışıyormuş gibi hareket edebilir. Bu sırada çocuk, kendine zarar verebilecek şekilde hareket edebilir veya tekmeler atabilir. Çoğu zaman bu tür ataklar birkaç dakikadan uzun sürmez ancak nadiren 1 saate kadar uzayabilir.
KIZ ÇOCUKLAEINDA DAHA YAYGIN
Uyku terörü, 4 ila 12 yaş arasındaki çocuklarda daha sık görülür, ancak en yaygın yaş aralığı 5 ile 7 yaş arasındadır. İlginç bir şekilde, kız çocuklarında bu durum daha yaygın olarak görülmektedir. Ergenlik dönemine geçişle birlikte uyku terörü ataklarının azaldığı gözlemlenmektedir.
UYKU TERÖRÜNÜ TETİKLEYEN FAKTÖRLER
Prof. Domaç, uyku terörünün tam olarak neye bağlı olarak geliştiği konusunda kesin bir bilgi olmadığını ancak bazı faktörlerin tetikleyici olabileceğini belirtiyor. Aile öyküsü, çevresel faktörler, psikiyatrik durumlar ve organik hastalıklar uyku terörünü tetikleyebilecek unsurlar arasında yer alıyor. Özellikle duygusal stres, travmalar, ateşli hastalıklar ve tiroid bozuklukları, bu tür atakların sıklığını artırabiliyor.
ATAK SIRASINDA ÇOCUKLAR UYANDIRILMALI MI?
Ebeveynler için en merak edilen konulardan biri de, uyku terörü sırasında çocuğu uyandırmanın doğru olup olmadığı. Prof. Domaç, bu tür bir durumda çocuğun uyandırılmaması gerektiğini belirtiyor. Uyandırma çabaları, çocuğun kafasını karıştırabilir ve agresif tepki göstermesine neden olabilir. Bu nedenle, uyku terörü sırasında çocuğun güvenliği sağlanmalı, sakin bir şekilde beklenmelidir. Eğer çocuk çevresine zarar verebilecek bir durumda ise, nazikçe yönlendirilmesi ve sakin bir ses tonu ile çocuğa güven verici şekilde yaklaşılması gerektiği vurgulanıyor.
ÇOCUKLARDA UYKU DÜZENİ SAĞLAMAK TEDAVİYİ KOLAYLAŞTIRIR
Prof. Domaç, uyku düzeni oluşturmanın ve çocuğun kaliteli bir şekilde uyumasının, uyku terörü tedavisindeki en önemli adımlardan biri olduğunu belirtiyor. Ayrıca, uyku terörünün belirli bir saatte düzenli olarak ortaya çıktığı durumlarda, çocuğu uyandırarak bu atakların önüne geçilebileceği ifade ediliyor. Çocuklarda uyku düzeninin sağlanması, atakların sıklığını ve şiddetini azaltabilir.
İLAÇ TEDAVİSİ: SON ÇARE OLARAK
Uyku terörünün tedavisinde ilaç tedavisi nadiren kullanılır. Çocukta başka bir uyku bozukluğu (örneğin uyku apnesi gibi) mevcutsa, bu bozukluklar önce tedavi edilmelidir. Uyku apnesi, huzursuz bacak sendromu gibi eşlik eden uyku bozukluklarının tedavisi, uyku terörü üzerinde olumlu etkiler yaratabilir.
EBEBEYİNLERE ÖNERİLER
Ebeveynler için en önemli tavsiye, sakin kalmak ve süreci soğukkanlı bir şekilde yönetmektir. Ayrıca, çocukların uyku günlüğü tutulması, atakları tetikleyen durumların kaydedilmesi ve gerekirse video kaydı yapılması, tedavi sürecinde doktorlarla paylaşılacak önemli bilgileri oluşturur.
Prof. Domaç, çocukların uyku terörünü geçireceğini belirterek, ebeveynlere bu durumu destekleyici bir şekilde yönetmelerini ve tedavi sürecine katkı sağlamalarını öneriyor. Çoğu çocuk, ergenlik dönemiyle birlikte uyku terörü ataklarından kurtulmaktadır.
