Gençler dijital oyun bağımlılığından nasıl etkileniyor?

Dijital oyun bağımlılığı fiziksel ve zihinsel sağlığı olumsuz etkileyebiliyor. Saatlerce hareketiz kalma sonucu göz yorgunluğu, duruş bozuklukları ve obezite gibi sorunlar ortaya çıkarken gerçek dünya ile olan etkileşimleri de azalabiliyor. İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Psikiyatri Bölümünden Doç. Dr. Işıl Göğcegöz ebeveynlere dikkat edilmesi gereken konularda bilgiler verdi. 

HANGİ YAŞ GRUBUNDA HANGİ BİLGİSAYAR OYUNLARI TERCİH EDİLMELİ?

Çocuklar oyunlar kurarak doğal yollardan öğrenir ve birçok beceri geliştirirler. Teknolojinin hayatın her alanına girmesiyle çocukların oyunları da değişti. Dijital oyunlar artık sek sek, körebe, evcilik gibi oyunların yerini aldı. Çocuklarımızın hayatına 4 yaşından itibaren bilgisayar ve bilgisayar oyunları giriyor. Bu yaş grubunda küçük kas motor becerileri ve el-göz koordinasyonlarını geliştirmelerine  katkıda buluna oyunlar tercih edilmeli. Daha ileri yaşlarda ise çocuklarımıza duygularını yönetebilme yetisi kazandıran hayal güçlerini ve yaratıcılıklarını geliştirmelerine katkıda bulunan ve sosyal becerilerini geliştirmesine imkân sağlayan oyunlar tercih edilmeli.

AŞIRI OYUN OYNAMA ÇOCUĞUN VE GENÇLERİN GELİŞİMİNİ NASIL ETKİLER?

Aşırı dijital oyun oynama, sosyal medya ve internet kullanımı sosyal, psikolojik ve fizyolojik olumsuz etki oluşturabiliyor. Fizyolojik olarak sedanter yani hareketsiz yaşamın getirisi kilo artışı hatta obezite, postür bozuklukları (kamburluk), sırt boyun ağrıları gibi ortopedik sorunlar yaşayabilirler.

Saatlerce bilgisayar başında zaman geçirenler içine kapanır, sosyal ortamda kendilerini ifade etmekte güçlük yaşar ve bunun sonucu sosyal ortamdan uzaklaşarak bir kısır döngüye girebilir. Sorun çözme yolları şiddet içerikli olduğu için disiplin cezaları, şikâyet, uzaklaştırma cezaları alabilirler.

ŞİDDET İÇEREN BİLGİSAYAR OYUNLARI ÇOCUK VE GENÇLERİN PSİKOLOJİNİ NASIL ETKİLER?

Şiddet içerikli dijital oyun oynayanlarda şiddete eğilim artar. Hatta şiddeti problem çözme yolu olarak algılamaya başlarlar. Şiddet içerikli oyunlarda verilen bencillik ve soğukkanlılık temaları karmaşa yaratarak, empati kurma becerisini olumsuz yönde etkiler. İnternet ve oyun bağımlılığının yanında uyku bozuklukları, depresyon, anksiyete gibi psikiyatrik bozukluklar daha fazla görülür.

HANGİ YAŞ GRUBU KAÇ SAAT OYUN OYNAMALI?

4 – 6 yaş arası için en fazla 1 saat önerilir. Oyun içerikleri dikkat, problem çözme becerisi gibi gelişime katkıda bulunmalı. 6-9 yaş grubu online ders dışında en fazla 1-1.5 saat, 9-13 yaş grubu sınav ve sorumlulukların arttığı dönem olduğu için günde en fazla 1.5-2 saat veya haftada 5 saat olmalı. Dikkat edilmesi gereken nokta bilgisayar ve oyunla geçirilen sürenin yanında maruz kaldıkları içerik önemli.  

OYUNLARDAN ETKİLENMEMESİ İÇİN NELER YAPMALI?

Dijital oyun veya interneti yasaklamak, cezalandırmak sorunun büyümesine neden olur. Onun yerine çocuk ve gençlerin neden buna yöneldiğini anlamak ve beraber çözüm üretmek gerekir.

AİLELERE BU SÜREÇTE NE ÖNERİLİR?

İnternet ve oyunlarda geçirilen sürenin artmasıyla olabilecek olumsuz durumlar dikkate alındığında, çocuk veya ergenlerde oyuna ayırılan süre ve oyunların içerikleri değerlendirilerek aile kontrolü sağlanmalı. Böylece kendilerini daha rahat ifade edebilirler, gerektiğinde “hayır” diyebilirler ve tehlikeyi farkederek durdurmak için ailelerinden yardım isteyebilirler. 

Yalnızlaşan çocuk ve gençler sosyalleşmek için sanal dünyayı kullanıyor ve kendilerini ancak böyle var edeceklerine inanıyor. Ailelerin bunu  farketmeleri çocukları ile kaliteli iletişim kurdukları gibi onları sosyalleşebilecekleri ortamlara, gruplara veya çocuk kulüplerine yönlendirmeleri önemli. 

YETKİLİLER NASIL ÖNLEMLER ALMALI?

Başta bakanlıklar olmak üzere yetkililer dijital oyunların riskleri ve tehlikeleri, internet kullanım güvenliği ve oyun bağımlılığıyla ilgili toplumsal farkındalık oluşturulmalı. 

Medya okuryazarlığı yaygınlaştırılmalı, anne-babalara farkındalık oluşturmak için eğitim verilmeli. 

Çocuklar ve gençler için sosyal ortamların sağlandığı okullar ve mekânlar geliştirilmeli.

Ailelerin Dijital oyun içeriklerini takip edecekleri müdahale mekanizması olan sistem kurulmalı.

Öğretmen, dijital oyunlar konusunda çocuklara rol model olmalı ve aile ile işbirliği yapmalı.

Dijital oyunların riskleri ve tehlikeleri, internet kullanım güvenliği gibi konularda öğretmenleri ve psikolojik danışmanlar işbirliği yaparak, öğrencileri ve aileleri bilgilendirmeli.