Hedef sürdürülebilir tarım ve gıda

TÜBİTAK ile Romanya Araştırma, İnovasyon ve Dijitalleşme Bakanlığı tarafından açılan İkili İşbirliği Programı 2024 Çağrısı kapsamında desteklenen ortak uluslararası projelerden birisi de Ege Üniversitesi projesi oldu. Proje ile tarım ve gıda sektörü için büyük önem taşıyan fosforun, fosfor içeren iki atığın yakılarak yanma küllerinden geri kazanma sürecinin geliştirilmesini amaçlanıyor. 

Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü Enerji Teknolojileri Anabilim Dalı öğretim üyesi Dr. Öğr. Üyesi Özben Kutlu’nun Türkiye, Bükreş Politeknik Üniversitesinden Dr. Mihaela Bălănescu’nun Romanya yürütücülüklerini yaptığı “Temiz Üretim Zincirinde Entegre Enerji ve Çevre Yönetimi Yoluyla Atıktan Sürdürülebilir Fosfor Geri Kazanımı (PREWA)” başlıklı proje TÜBİTAK ve MCID tarafından açılan 2024 çağrısı kapsamında desteklenmeye uygun bulundu.

Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, projenin Türkiye ayağı yürütücüsü Dr. Öğr. Üyesi Özben Kutlu’yu ağırlayarak tebrik etti. Prof. Dr. Budak, “Üniversitemiz akademisyenleri, başta ülkemiz olmak üzere insanlığın ihtiyaçları doğrultusunda araştırma alanlarını yoğunlaştırarak uluslararası iş birlikli önemli projeler hazırlamaya devam ediyorlar. Yenilikçi ve özgür bilimsel projelerden teknolojik gelişmelere yön veren araştırmalara kadar geniş yelpazede çalışmalara imza atıyorlar. Güneş Enerjisi Enstitüsü Dr. Öğr. Üyesi Özben Kutlu hocamızın ülkemiz ayağını yürüttüğü PREWA projesi, enerji ve atık yönetimi ile çevresel sürdürülebilirliğe önemli katkılar sağlayacak. Uluslararası ortaklı nitelikli çalışmaları ile tam akredite, milli yenilik ödüllü, sağlık temalı araştırma ile üniversitemizin uluslararasılaşma misyonuna ve bilimsel gücüne katkı sunan hocamızı kutluyorum” dedi.

Güneş Enerjisi Enstitüsü Enerji Teknolojileri Anabilim Dalı öğretim üyesi Dr. Öğr. Üyesi Özben Kutlu “Dünyada fosfat kayaçları birkaç ülkenin tekelinde. Türkiye, Romanya ve AB düzeyinde tarımda fosfor arzının gelecekteki güvencesi için gıda üretim ve tüketim zincirinden geri kazanımı, sürdürülebilir seçeneklerden biri. AB'nin kritik malzeme listesine aldığı fosfor için geliştirdiğimiz PREWA projesi bu alanda sürdürülebilir, temiz üretim teknolojisinin geliştirmesini amaçlamaktadır. Proje kapsamında seçilen atıklardan, arıtma çamuru ve kullanılmış mantar kompostu nispeten yüksek fosfor içerikleriyle değerli birer ikincil fosfor kaynağı olarak kabul ediliyor” dedi.

Projenin içeriği ile ilgili bilgi veren Dr. Öğr. Üyesi Kutlu, “Kullanılmış mantar kompostu ve arıtma çamurunun yakılmasıyla üretilen küllerden maksimum fosforun geri kazanılması hedeflendi, atıkların değerlendirilmesinde çevresel etkilerinin en aza indirilmesi, enerji maliyetlerinin düşürülmesi planlandı. Seçilen atıklardan fosforun geri kazanımı için akışkan yatak yakma teknolojisi, mikrodalga teknolojisi ve biyokarbon üretimi için piroliz teknolojileri kullanılacak. Akışkan yatak yakma teknolojisi ile elde edilecek fosforca zengin kül, mikrodalga ısıtma tekniği ile işlenerek fosfor geri kazanılanacak. Kül sürecinden elde edilen enerjinin, döngüsel ekonomide geliştirilen proseste veya hedef atığın üretim tesisinde kullanılacak. Laboratuvar ortamında geliştirilecek proseslerden elde edilen sonuçlar, modellenerek endüstriyel uygulamalar için işletme koşulları tespit edilecek. Geliştirilecek fosfor geri kazanım süreci, çevresel fizibilite açısından yaşam döngüsü analizi kullanılarak değerlendirilecek ve alternatif bir süreç olan biyoçar üretimiyle karşılaştırılacak. Bu yaklaşım çevre dostu çözümler sunarken, atıkların verimli ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesini sağlayacaktır” dedi.

PREWA projesinin Türkiye’den Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü ve Romanya’dan Bükreş Politeknik Üniversitesi ortaklığında yürütüleceğini ifade eden Kutlu, “Bu uluslararası işbirliği sayesinde konusunda uzman araştırmacılarla, iki üniversitenin mevcut altyapılarının ortak kullanılması, teknolojik bilgi birikiminin artırılması ve transferi sağlanacaktır. PREWA projesi, atıkların değerli ürünlere dönüştürülmesi ve enerji tüketiminin azaltılması yoluyla ekonomik ve çevresel sürdürülebilirliğe önemli katkılar sağlayacaktır. Ayrıca, tarım ve enerji sektörlerinde kullanılabilecek yenilikçi ürünlerin geliştirilmesine olanak tanıyacaktır. Proje, sürdürülebilir atık ve enerji yönetimi uygulamalarının yaygınlaşmasına katkı sunarak, hem Türkiye hem de Romanya'da gıda ve tarım sektöründe çevresel ve ekonomik iyileşmeler sağlayacaktır” diye konuştu.