‘Her pazar dönüşü ağlayasım geliyor’

Şaha ÇİMEN/Yeni İzmir-  Sonbaharın gelişiyle başlayan kışlık hazırlıklar da hayat pahalılığından nasibini aldı. Derin donduruculular ve konserve kavanozları ya boş kaldı ya da ancak yarısıyla kışa hazırlıklar tamamlandı. Kış için hazırlanan domates, biber, fasulye, barbunya, bezelye, börülce, bamya, patlıcan gibi sebze ve meyveler tezgahlarda kaldı.

Yazın iplere dizilen bamya, biber, dolmalık biber, patlıcanlar pahalıktan dolayı, güneş yüzü görmedi, yani çoğu evde kurutulamadı. Pazarlarda 100 lirayı gören fasulye ise bu sene çoğu insanın evinde pişmeyen lüks sebzeler arasında yerini aldı.  Seferihisar’ın cuma pazarındaki esnaf ve vatandaşlar bu sene yapılan kış hazırlıklarını değerlendirdi. Pazarcı esnafı, kışın pahalılık olacağı için vatandaşın kış hazırlığı yapmaktan vazgeçmediğini vatandaş ise bu seneki kışlık hazırlığını kıt imkanlarla yaptığını söyledi.

‘FİYATI KESTİREMİYORUZ’

Çocukluğundan beri pazarcılık yapan ve aslen Manisalı olan Abdullah Demir, salçalık domatesleri kendi tezgahında 12 liradan satıyor. Kışa hazırlık için iki türlü domates sattıklarını belirten Abdullah Demir, “Bir kilo usulü bir de kasayla satış yapıyoruz. Kilo ile 12 lira. Kasayla almak isteyenlere 250 liradan veriyoruz. Bir kasa domates de aşağı yukarı 22 ile 24 kilo arasında değişiyor. Kış için içinde bulunduğumuz durumdan dolayı kiloyla ya da kasayla alım daha çok diyemiyoruz. İkisinden de alan oluyor. Talebi de iyi sayılır. Alabilenler alıyor ki kışın zorluk çekmesinler diye. Çünkü bu kış domatesin fiyatı ne olur pazarcılar olarak kestiremiyoruz. Fiyatlar bir süredir 12 ile 15 arasında oynuyor. Şu an için bir sabit durum söz konusu ancak önümüz kış olduğu için fiyatlar yavaş yavaş yükselişe geçmeye başlayacaktır. Yeşil biberin kilosu yaz boyunca 15 ile 20 arasındaydı. Şimdi halen 20. Kırmızı biber deseniz 30 liradan satılıyor. Kış hazırlığı bazında düşünecek olursak insanlar biber ve patlıcandan çok domatese ağırlık verdi. Kışın fiyatlar yükseleceği için ve domates birçok yemekte kullanıldığı için ona daha fazla rağbet vardı. Hala var” diye konuştu.

KIŞ HAZIRLIĞI

1996’dan beri İzmir’in farklı ilçelerinde pazarcılık yapan Cemil Karapolat, vatandaşın kışa hazırlığıyla ilgili en çok neye rağbet olduğunu şöyle anlattı: Ağustos ayında insanlar kış için çok hazırlık yaptı. Ben kendi tezgahımda kışlık için bazen kiloyla bazen de kasayla satıyorum. Kilo zaten pazarın genelinde 10 ile 15 arasında satılıyor. Ben 10 liradan satıyorum. Kasasını almak isteyenlere de 200 liradan fiyat biçiyorum. Geneli baz alırsak domates şu an ucuz. Bu yüzden kış için de alım söz konusu.

BİBER VE PATLICAN

İzmir Gülbahçe’de ikamet eden ve kendi ürünleri pazarda satan Yüksel Su, bir pazarcı olarak kışa hazırlık konusundaki talebi “Biberi, patlıcanı, salatalığı insanların istediği türde satıyorum. Hem kilo hem kasa şeklinde. Patlıcanın kilosunu 20 liradan satıyorum. Patlıcanın en yoğun olduğu zamanlar 7,5 liraya kadar indi. Kasayla almak isteyene kilosunu 15 liradan hesaplıyorum. Biberin kilosu 30. Kasadan isteyen olursa yine patlıcanda olduğu gibi 5 liralık bir indirim yapabiliyoruz. Bu aylarda bibere ve patlıcana bir rağbet söz konusu. Kurutmak için, közlemek için alanlar var. Pahalılık var ama kışın daha pahalı olacağını bildikleri için özellikle köy kesiminden insanlar hazırlıklarını yapıyorlar. Fiyatları düştü diye değil bu arada. Bu rağbetin asıl sebebi kış geliyor diye. İnsanlar ister istemez o birkaç ayı rahat geçirmek için şimdi elindeki parayı kış hazırlığı için harcıyor” diye anlattı.

‘PARÇA PARÇA ALIYORUZ’

Seferihisar pazarında alışveriş yapan Bilge Ayhan, kendi evinde bu sene yaptığı hazırlıktan bahsederek, insanlar doğru düzgün hazırlık yapamadığından yakındı. İnsanların bütçelerini zorlayarak kış hazırlığı yaptığını aktaran Bilge Ayhan devamında bu zorlukları şöyle açıkladı:

Ben şahsen iki haftadır tarhana yapıyorum. Bunu parça parça malzeme alarak yapabiliyorum ancak. İki haftadır sırf tarhana için 1000 lira harcamışımdır. Düşününce yoğurdu, soğanı, domatesi, tarhana otu… Fazlaca zorluk çektim ama tarhanasız da olmayacağına göre kurutacak kadar yapmaya gayret ediyorum. Dişimizden artırdıklarımızla şu an bir şeyler yapıyorum. Sadece tarhanaya değil salçalık domates yaparken de 1000 lira harcadım. 3 kasa domatese 700 lira verdim. Ben her sene şişe de yapardım ama bu sene nasıl yapacağım hiç bilemiyorum. Geçen sene 25 şişe yapmıştım. Bu sene daha tarhanayı bitiremedim. Tarhanayı bitirebilirsem yapmayı düşünüyorum. 10 şişe yapabilirsem şükür diyeceğim. Her pazar dönüşümde ağlayasım geliyor. Çantama bakıyorum nereye, neye verdim ben bu kadar parayı diye.

 YARIYA DÜŞTÜ

Kış için hazırlık yaptık ve yapmaya devam ediyorum diyen Gülfidan Dalsar, “Menemen, turşu, kavanozda konserve yapıyoruz.  Ancak buzluğa bir şey koyamıyoruz maalesef ki çok pahalı. Normalde fasulye, börülceyi de dolaba atıyordum. Önceki senelerde dolabım onlardan geçilmiyordu. Aynı şekilde bamya da. Ama az önce pazardan 45 liraya bamya aldım. Kış için kaç kilo bamya alabilirim ki? Geçen sene menemen için domatesi 5 liradan almıştım. Bu sene en uygun domatesi 10 liradan aldım. Sadece ben de değil. Tanıdıklarımın çoğu bu sene kış hazırlığını yarıya düşürdü. Hiç yapamayan da var. Ben bir babaanneyim. İstiyorum ki torunuma güzel şeyler hazırlayayım. Ancak her zaman mümkün olmuyor” diye yaşadığı zorlukları anlattı.

‘DOLABIN YARISI’

Daha önce yaptığı kışlığını yarıya düşürdüğünü ifade eden Gönül Çorak “Geçen sene domatesi, bamyayı, fasulyeyi üç kilodan aldıysam bu sene bir kiloya düşürdüm. Ben yine alabiliyorum bir nebze. Ama emekliler, asgari ücretliler nasıl alıyor ya da alabilecek mi? Durumu çok kötü olan insanlar var ve bu yiyecekleri alamıyorlar. Geçen seneye göre kışlık alışverişimi yine yaptım ama devamlı uygun fiyat kovaladım. Daha az yaptım. Eskiden bol keseden her yeri dolduruyordum. Şimdi bırakın her yeri doldurmayı kışlıklarım dolabı yarılamadı bile. Her şeye geçen seneye göre birkaç katı para ödüyoruz. Şu an haftalık gıdamızı alıyoruz. Kışa ayrı bir para gerekiyor. Kira, diğer masraflar ve pazarın haline bakınca insanın alası gelmiyor. Hangi birine yetişeceğini şaşırıyor” ifadelerini kullandı.

HABER MERKEZİ