Kedilerin gece parlayan gözlerinin ardındaki bilimsel mucize!
Geceleri bazı hayvanların gözleri neden parlıyor da bizimkiler parlamıyor? İnsan gözü bu yeteneğe sahip değil mi? Peki, fotoğraflarda gözlerimizin kırmızı çıkmasının sebebi ne
Geceleri bazı hayvanların gözlerinin ışığı yansıtarak parlaması birçok kişi için gizemli bir durum olarak görülür. Kedi, köpek, geyik gibi hayvanların gözlerinde oluşan bu parlama etkisi, aslında doğrudan evrimsel adaptasyonla ilgilidir. Peki, insan gözünde neden böyle bir parlama meydana gelmez? İşte detaylar…
TAPETUM LUCİDUM: GECE GÖRÜŞÜNÜ GÜÇLENDİREN ÖZEL KATMAN
Bazı hayvanların gözlerinin karanlıkta parlamasının temel sebebi, gözlerinde bulunan tapetum lucidum adlı özel bir yapıdır. Latincede "parlayan tabaka" anlamına gelen bu katman, retinanın hemen arkasında bulunur ve gelen ışığı adeta bir ayna gibi yansıtarak retinaya geri yönlendirir.
Bu sayede ışık, fotoreseptör hücreler tarafından ikinci kez algılanır ve hayvanın loş ışıkta bile net görmesini sağlar. Özellikle gece avlanan veya karanlıkta hareket etmek zorunda olan hayvanlar için tapetum lucidum hayati bir avantaj sunar.
İNSAN GÖZÜNDE NEDEN TAPETUM LUCİDUM YOK?
İnsan gözü, kediler ve diğer gece aktif hayvanlar gibi gelişmiş bir gece görüş sistemine sahip değildir. Bunun temel sebebi, insanın biyolojik saatine ve yaşam tarzına bağlı olarak gündüz aktif olacak şekilde evrimleşmiş olmasıdır.
İnsan gözünde tapetum lucidum bulunmadığından, gelen ışık doğrudan retinaya çarpar ve emilir. Bu durum, loş ışık koşullarında görüşün zayıflamasına neden olur. Yani insanlar, gece görüş konusunda kediler ve diğer yırtıcı hayvanlar kadar yetenekli değildir.
FOTOĞRAFLARDA GÖZLERİMİZ NEDEN KIRMIZI ÇIKIYOR?
Göz parlama etkisiyle sık sık karıştırılan bir diğer konu ise fotoğraflarda gözlerin kırmızı görünmesidir. Özellikle flaşlı çekimlerde göz bebeklerinin kırmızı çıkmasının sebebi retinadaki kan damarlarının ışığı yansıtmasıdır.
Tapetum lucidum içeren hayvanlarda ışık, bu özel katmandan yansıyarak dışarıya doğru parlarken, insan gözünde ışık doğrudan retinanın kılcal damarlarına ulaşır. Bu da parlama yerine kırmızı bir yansımanın oluşmasına neden olur.
İNSAN GÖZÜ KARANLIĞA NASIL UYUM SAĞLAR?
Her ne kadar insan gözü tapetum lucidum gibi özel bir yapıya sahip olmasa da, düşük ışık koşullarına belirli bir süre içinde uyum sağlayabilir. Karanlığa adaptasyon süreci şu şekilde işler:
- Göz bebekleri genişler ve daha fazla ışık alınmasını sağlar.
- Retinadaki çubuk hücreleri devreye girer ve düşük ışıkta daha iyi görmeyi destekler.
- Rodopsin pigmenti aktifleşir, ışık algısını artırarak gözün loş ışığa uyum sağlamasına yardımcı olur.
Ancak bu süreç anında gerçekleşmez. Gözlerin tam olarak karanlığa uyum sağlaması 20 ila 30 dakika sürebilir. Buna rağmen, insan gözü hiçbir zaman bir kedininki kadar güçlü bir gece görüşüne ulaşamaz.
EVRİMSEL ADAPTASYONUN BİR SONUCU
Gözlerin gece parlaması tamamen evrimsel bir avantajdır. Gece aktif olan hayvanlar için tapetum lucidum büyük bir avantaj sağlarken, gündüz aktif olan insanlarda böyle bir yapıya ihtiyaç duyulmamıştır.
Bu nedenle insan gözleri, düşük ışık koşullarına uyum sağlasa da, geceleri parlayan gözlere sahip hayvanlar kadar güçlü bir gece görüşüne sahip değildir.
Kaynaklar: Science Direct, Discover Magazine
