Turgay Kılıç/YENİ İZMİR-Sayıştay raporunda, belediyelere işlenmiş ürün satamayacağı raporlanan kooperatiflerin önemine değinen Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojileri Bölümü’nden Prof. Dr. Harun Uysal, başta gıda güvenliği olmak üzere teknoloji kullanımı ve tarımın geleceği açısından kooperatiflerin yerinin tartışılamaz olduğunu söyledi.

Prof. Dr. Harun Uysal, İzmir’de kooperatifler ile belediye iş birliğinin “Süt Kuzusu” projesiyle başladığını, hem küçük yaşta çocuklara süt ulaştırılarak ailelerin, hem de bir çatı altında toplanarak kooperatifleşen küçük üreticinin desteklendiğini hatırlattı. Yerel yönetimlerin desteği olmadığında kooperatiflerin büyüme ve gelişme şansının az olabileceğini ifade eden Uysal, Tire Süt Kooperatifi’nin dürüst ve başarılı bir yönetimden yanı sıra belediyenin satın alım desteğiyle kendisini daha ileri taşıyarak markalaşmasını örnek gösterdi.

Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojileri Bölümü’nden Prof. Dr. Harun Uysal

Hilesiz üretim

Dünyada üretimin yanında, tüketim kooperatiflerinin de bulunduğunu ve  pazarlamayı yaptığını fakat Türkiye’de bu bölümün gelişmediğini kaydeden Uysal, bu durumda kooperatiflerin yaşaması için destek ve teşviklerin önem kazandığını aktararak, “Kooperatifler, gıda hilesi yapamazlar, girdileri bellidir. Tarım Orman Bakanlığı’nın internet sayfalarında özel şirketlerin ürünlerine ilişkin çok sayıda şikayetle karşılaşırsınız, ‘hileli ürünler ve yapan şirketler’ listesi vardır ama bu listede kooperatifler olmaz. Kooperatifler yasaklı maddeyi kullanamaz, ama özel şirketler bunu kullanabilir. Kooperatifler faturasız iş yapamadığı gibi denetlemeye tabiidirler. Kooperatiflerin hile yaptığını gördük mü? Görmedik. Hile yapamazlar ve kaliteli ürünün maliyeti de yüksek olur” ifadelerini kullandı.

Üretici mi, şirket mi?

Vahşi ve serbest piyasanın karşısında kooperatiflerin rekabet gücünün bulunmadığına işaret eden Prof. Dr. Harun Uysal, kooperatiflerin büyük şirketler karşısında dayanma gücünün olamayacağını, “Özel sektör, hile yapabilir, düşük ücretli mühendis çalıştırabilir, serbest piyasada sütü ucuza satın alıp depolayabilir. Fakat kooperatiflerde böyle olmaz, özel sektörle baş etmeleri mümkün değil. Vahşi serbest piyasadan yana mısın yoksa kamucu politikadan yana mı? Devlet otoritesinin tercih etmesi gereken bir yol bu. Eğer tekelleşen bir aileden, şirketten satın alırsanız sadece o kazanır. Ama kooperatiften satın alırsanız binlerce üye, üretici ve aile kazanır” sözleriyle açıkladı.

Algı yönetimi

Kooperatifleşmeyi ideolojik olarak lanse edildiğinin de altını çizen Dr. Uysal, İsrail’in tarım ekonomisinin yüzde 100’ünü kooperatifle yaptığına, Amerika, İngiltere, Fransa, Hollanda, Almanya, İspanya ve İtalya gibi ülkelerde de tarım ekonomisinin kooperatifle yürütüldüğüne, üreticinin korunduğuna dikkat çekerek, “Kooperatiflerin kötü, yanlış olduğunu kim dayattı bize? Sözde batılı ülkeler. Bu yanlış algı halkın üzerinde yer edinmiş, doğrusu ortaya konulmalı. Kooperatifler tamamen devlet politikası haline getirilmeli ve Kooperatifçilik Bakanlığı kurulmalı. Türkiye’deki bütün çiftçilerin ilçe bazında kooperatifler şeklinde örgütlenmeli ve ziraat mühendisleri de yapılanmada yer almalı. Devlet, kooperatiflerin önündeki engelleri kaldırıp ‘kooperatifler üzerinde ürününü pazarlayanlara desteği vereceğim’ demeli. Ve tüm üreticiler buraya ortak olmasıyla birlikte odalar ve borsalar birliği modeli geliştirilmeli” dedi.