NASA, uzayda dev bir kum saati görüntüledi!
NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu, iki genç yıldızın püskürttüğü gaz ve tozla şekillenen kozmik bir kum saatini görüntüledi. Peki, bu ilginç yapı nasıl oluştu? Yıldızlar neden madde fırlatıyor?
NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu (JWST), uzayın derinliklerinde büyüleyici bir görüntü yakaladı. 650 ışık yılı uzaklıktaki genç yıldızların güçlü püskürmeleri, etraflarındaki gaz ve tozla etkileşime girerek devasa bir kozmik kum saati şekli oluşturdu. Peki, bu sıra dışı oluşum nasıl meydana geliyor?
YILDIZLARIN DOĞUM NOKTASI: L483 BÖLGESİ
Görüntülenen bölge, yıldızların doğduğu yoğun gaz ve toz bulutlarıyla dolu Lynds 483 (L483) adı verilen bir bölge. Genç yıldızlar, çevrelerindeki maddeleri kendilerine çekerek büyürken, fazla maddeyi de güçlü jetler halinde uzaya geri püskürtüyor. Bu püskürmeler, bölgedeki gazla etkileşime girerek kum saati benzeri yapılar oluşturuyor.
Webb teleskobu, görünür ışıkta gözlemlenemeyen bu detayları kızılötesi dalga boylarında ortaya çıkararak astronomlara büyük bir avantaj sağlıyor.
KOZMİK KUM SAATİ NASIL OLUŞUYOR?
Genç yıldızlar, doğum aşamasında yüksek hızda dönerken çevrelerinde disk şeklinde gaz ve toz biriktiriyor. Ancak bu materyalin tamamı yıldıza eklenmiyor. Güçlü manyetik alanlar, bir kısmını kutuplara yönlendirerek uzaya püskürtüyor. İşte bu püskürmeler, simetrik ve etkileyici bir kum saati şekli oluşturuyor.
Bu jetler düzensiz şekilde fırlatıldığı için önceden atılmış maddeye çarpıyor, böylece farklı yoğunluk ve hızlara sahip gaz katmanları meydana geliyor. Zamanla, bu bölgede karmaşık kimyasal reaksiyonlar gerçekleşerek metanol, karbondioksit ve organik moleküller oluşuyor.
WEBB TELESKOBU NELERİ ORTAYA ÇIKARDI?
Webb’in detaylı gözlemleri sayesinde:
• Yıldızların çevresindeki yoğun gaz ve toz diski tespit edildi.
• Gaz jetlerinin yıldızlararası ortamdaki yoğun bölgelere çarpmasıyla oluşan parlak şok dalgaları gözlemlendi.
• Daha önce fark edilmeyen ince gaz filamentleri ortaya çıkarıldı.
NASA, özellikle görüntünün alt kısmında yoğun gaz birikimi ve küçük morumsu sütunlar gözlemlendiğini belirtiyor. Bu yapıların, yıldızlardan fırlatılan maddenin ortamın yoğunluğu nedeniyle kolayca dağılmadığını gösterdiği düşünülüyor.
L483’ÜN GELECEĞİ
Bilim insanları, L483 bölgesinde yıldızların nasıl madde püskürttüğünü ve hangi kimyasal süreçlerin işlediğini anlamaya çalışıyor. Bu genç protostarlar, milyonlarca yıl içinde Güneş benzeri yıldızlara dönüşecek. O zaman geldiğinde, şu an gördüğümüz kozmik kum saati yok olacak ve yıldızlardan fırlayan jetler artık aktif olmayacak. Ancak, çevrede kalan gaz ve toz, gelecekte yeni gezegenlerin oluşmasına zemin hazırlayabilir.
James Webb Uzay Teleskobu, insanlık için uzayın bilinmeyenlerini çözmeye devam ederken, belki de çok uzak bir gelecekte, daha gelişmiş teleskoplar bu sahnelerin çok daha detaylı görüntülerini kaydedecek.
Kaynak: Sciencealert
