Ramazan'da gıda israfına dikkat
Ramazan ayı, bolluk ve bereketin yanı sıra paylaşım ve dayanışmanın da simgesi olarak kabul edilse de, iftar sofralarında yaşanan gıda israfı endişe verici boyutlara ulaşıyor.
Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın (UNEP) 2024 Gıda İsrafı Endeksi Raporu’na göre, dünya genelinde her yıl 1.05 milyar ton gıda çöpe gidiyor. Bu, kişi başına yılda ortalama 132 kilogram gıdanın israf edilmesi anlamına geliyor ve bu miktarın 79 kilogramı yalnızca evlerde gerçekleşiyor.
Özellikle uzun süren açlık sonrası hazırlanan zengin iftar sofraları, ihtiyacın ötesinde yemek pişirilmesine sebep olurken, tüketilmeyen yiyeceklerin çöpe gitmesi milyarlarca liralık ekonomik kayıplara ve çevresel zararlara yol açıyor. Türkiye’de de Ramazan ayında yapılan büyük ölçekli alışverişler ve aşırı porsiyonlarla hazırlanan yemekler, gıda israfını artıran en büyük etkenler arasında yer alıyor.
GIDA İSRAFI ARTIYOR
Geleneksel olarak iftar sofralarında çeşitlilik ve bolluk ön planda tutulsa da, açlık hissinin etkisiyle gereğinden fazla yemek hazırlanması ciddi bir israf sorununu beraberinde getiriyor. Türkiye Aşçılar ve Şefler Federasyonu (TAŞFED) Aşçılık Milli Takımı Kaptanı Chef Volkan Aslan, bu duruma dikkat çekerek, bilinçli tüketim ve porsiyon kontrolünün önemine vurgu yapıyor:
“Türk mutfağı, köklü geçmişi ve zengin malzemeleriyle dünya çapında örnek teşkil eden bir mutfak. Ancak Ramazan ayında uzun süren açlığın ardından yapılan yanlış porsiyonlama ve fazla yemek hazırlama alışkanlığı, büyük bir israf doğuruyor. Tüketilemeyen gıdaların çöpe atılması hem ekonomik kayıplara hem de doğal kaynakların gereksiz tüketilmesine neden oluyor. Bu durum, çevresel zararların yanı sıra, dünya genelinde açlık çeken insanların daha da mağdur olmasına yol açıyor. İsrafı önlemek için mutfaklarda planlı alışveriş, doğru porsiyon belirleme ve artan yemekleri değerlendirme bilincinin yaygınlaşması şart.”
Chef Aslan, yalnızca bireylerin değil, restoranlar, oteller ve toplu yemek hizmeti veren işletmelerin de gıda israfını azaltmak için sorumluluk alması gerektiğini belirterek, Ramazan ayında sürdürülebilir ve bilinçli bir tüketim anlayışının önemine dikkat çekiyor. Gerçek bereketin, tüketimde denge sağlamakla mümkün olduğunu vurguluyor.
PORSİYON KONTROLÜ ŞART
Ramazan’da iftar sofralarında aşırı porsiyonlarla hazırlanan yemekler, tüketilmediğinde çöpe giderek büyük bir israfa neden oluyor. Restoranlarda ve evlerde yapılan büyük porsiyonlu yemekler, hem ekonomik kayıplara yol açıyor hem de çevresel zararları artırıyor. Chef Volkan Aslan, bu konuda doğru porsiyonlamanın kritik bir öneme sahip olduğunu belirtiyor:
“İftar sofralarında dengeli ve yeterli porsiyonlarla yemek hazırlanmalı, aşırı tüketimden kaçınılmalıdır. Gereğinden fazla yemek pişirmek yerine, kişi sayısına uygun gramajda üretim yapmak bütçeyi korurken, doğal kaynakların da verimli kullanılmasını sağlar. Evlerde yemek yaparken terazi kullanmak ve doğru ölçülerle yemek hazırlamak, israfı önlemenin en etkili yollarından biridir. Dengeli beslenmek yalnızca çeşitlilikten değil, aynı zamanda ihtiyaç kadar tüketmekten geçer. Fazla pişirmek yerine, yeteri kadar hazırlamak en sürdürülebilir yöntemdir.”
SAĞLIĞI TEHDİT EDİYOR
Gıda israfını azaltmanın yanı sıra, sağlıklı tüketim için gıdaların doğru saklanması da büyük önem taşıyor. Uygun koşullarda muhafaza edilmeyen gıdalar, hem israfı artırıyor hem de ciddi sağlık riskleri oluşturuyor. Özellikle et, süt ve sebze gibi çabuk bozulan gıdaların doğru saklanmaması bakteri üremesine ve besinlerin toksik hale gelmesine yol açabiliyor.
Chef Aslan, bu konuda restoranlar, oteller ve gıda sektörü çalışanlarının eğitilmesi gerektiğini vurguluyor:
“Gıda israfı sadece bireysel bir sorun değil; üreticiler, dağıtımcılar ve restoran işletmecileri de bu konuda büyük sorumluluk taşıyor. Doğru porsiyonlama, etkili saklama yöntemleri ve israfı önleyici teknikler konusunda farkındalık yaratılması, hem israfı azaltmada hem de halk sağlığını korumada kritik bir rol oynuyor. Restoranların sürdürülebilir malzemeler kullanması ve porsiyon kontrolüne önem vermesi, hem israfı azaltır hem de toplumu bilinçli gıda tüketimine yönlendirir.”
GERÇEK BEREKET BİLİNÇLİ TÜKETİMDE
Gıda israfı sadece ekonomik zararlarla sınırlı kalmayıp, aynı zamanda su, enerji ve tarımsal kaynakların gereksiz tüketilmesine de neden oluyor. Bu nedenle, özellikle Ramazan ayında bilinçli tüketim alışkanlıklarının benimsenmesi büyük önem taşıyor. Evlerde ve işletmelerde doğru porsiyonlama, artan yemeklerin değerlendirilmesi ve gıdaların uygun koşullarda saklanması, gıda israfının önüne geçmede etkili adımlar olarak öne çıkıyor.
Chef Volkan Aslan, bu konuda farkındalık oluşturmak amacıyla restoranlar ve hanelerde eğitimlerin artırılması gerektiğini belirtiyor. Toplumu bilinçlendiren kampanyaların hayata geçirilmesi gerektiğini vurgulayan Aslan, "Gerçek bereket, tüketimde dengeyi sağlamakla mümkündür. İsrafı önleyerek hem bütçemizi hem de geleceğimizi koruyabiliriz" diyerek sözlerini tamamlıyor.
