Seçilme hakları var haklarını veren yok! 93 yılda 32 bin erkek, 130 kadın! İzmir’de ise 13…

Ahsen Demircioğlu/YENİ İZMİR-Türkiye’de kadınlar Avrupa’nın birçok ülkesinden çok daha önce seçme ve seçilme hakkında sahip oldu. 3 Nisan 1930 yılında belediye seçimlerine seçme ve aday olma hakkı verildi. Türk kadınları, seçme ve seçilme hakkını Fransız kadınlarından 11, İsviçreli kadınlardan 36 ve Belçikalı kadınlardan 14 yıl önce elde etti.

 İZMİR’DE SADECE 13 

1930 yılında kadınlara verilen belediyede seçme ve seçilme hakkından itibaren belediye başkanı seçilen kadın sayısının sadece 150 olduğu açıklandı. 1930-2019 yılları arasında yapılan yerel seçimlerde İzmir’de seçilen belediye başkanı sayısı yalnızca 13. Büyükşehir Belediye Başkanı olarak ise şu ana kadar kadın başkan seçilmedi. Ayrıca 8 İlden oluşan Ege Bölgesi’nde 90 yılda toplam 26 kadın belediye başkanı görev yaptı. Kütahya kadın belediye başkanı ile tanışmadı. 1963-1997 yılları arasında Dikili Belediye başkanı Seniha Tınay, 1973-1980 yılları arasında Buca Belediye Başkanı Işılay Saygın, 1992-2009 yılları arasında Seyrek- Menemen Belediye Başkanı Nurgül Uçar Aktuğ, 1994-1999   arasında Bornova Belediye Başkanı Aysel Bayraktar, 1994-1999 arasında Güzelbahçe Belediye Başkanı Hülya Yarbuz, 1999-2004 arasında Karşıyaka Belediye Başkanı  Şebnem Tabak,  1999-2004 yılları arasında Değirmendere-Menderes Belediye Başkanı  Şükran Akyer, 2014-2019yılları arasında Kiraz Belediye Başkanı  Saliha Özçınar Şengül, 2014-2019 arasında Konak Belediye Başkanı Sema Pekdaş, 2014-2019  arasında Urla Belediye Başkanı Sibel Uyar, 2019-2023yılları arasında Balçova Belediye Başkanı Fatma Çalkaya, 2019-2023 arasında Karaburun Belediye Başkanı İlkay Girgin Erdoğan, 2019-2023  arasında Selçuk Belediye Başkanı Filiz Ceritoğlu Şengel seçildi.

İSYAN ÇIĞLIĞI

Türkiye Kadın Belediye Başkanları Platformu Başkanı Nurgül Uçar Aktuğ 93 yılda yalnızca 150 kadın belediye başkanın seçilmesine ilişkin olarak şunları dile getirdi: “Bu duruma isyan ettiğim için çığlık atıyorum. Bu verileri 2013 yılında tespit ettim. O güne kadar kimsenin böyle bir kaygısı yoktu. Kaç tane belediye başkanı vardır gibi bir merak da yoktu. TÜBİTAK projesinin parçası olduğum için 2004-2009 arasındaki başkanlarla görüşüldü. Çalışmada şu sorulara da cevaplar arandı; kadının başkan olduğu yerelde çocuk gelin sayısı azalmış mıdır, siyasete kadın katılımı artmış mıdır, kadına şiddet azalmış mıdır? Elde edinilen bu verilerle yüzleşelim. İkinci yüzyılda ‘insan hakkıyla’ yüzleşelim. Siyasi partiler yasası engel kadınları yazarken ama erkekleri yazarken aynı kalem aynı yasa hiçbir engel tanımıyor.

YARI KANATLA KUŞ UÇMUYOR

Kadının aktif siyasette rol almasına engel olan faktörleri Uçar şöyle ifade etti:

“Siyasi partilerin seçicileri kadının önünde bir engel. Bir sürü kadın var, kadın yok diye bir durum yok. Görünmeyen kadın var. O kadını görmek için hep ‘ama ülke zordan geçiyor şimdi olmaz’ ne zaman olacak? Tam da şimdi olacak. Çünkü kadın iyi bir ekonomisttir. Küçücük asgari ücretle evi geçindiriyor. Çocuğunu okula yolluyor. Ayrıca iyi bir psikologdur, çünkü evin içinde aile üyeleri arasındaki dengeleri kuruyor. Yaşamı kolaylaştırıyor. Olmayan yemeği pişiriyor. Evden kadın gittiğinde ev darmadağın oluyor. Kadın hayatın içinde var ama kendi yaşadığı şehir ya da ülkeyle ilgili konularda‘karar vermede’  yok. Oysa kadın karar verici olsa şartlar daha yaşanabilir olabilir.

Yarı kanatla kuş uçmuyor. Kuşun bir kanadını kırarsanız uçamaz. Şu anda zaten uçamıyor. Şu anda ülke uçamıyor. Çünkü bir yanı yok sayılıyor. Bir yarı mış gibi yapılıp birkaç sembol gösterip varmış gibi gösteriliyor. Kadının adı yok, Duygu Asena’ya, cennete selam gönderiyorum. Ama takipçisiyiz. O da anlaşılmadı ben de anlaşılmadım ama artık anlaşılıyoruz. Bu böyle sürmeyecek, kafamızda cam tavanlar var. Bu cam tavanları kıracağız.”

“SİYASETİN ERİL YAPISI YIKILACAK”

Yerel yönetimlerde kadın başkanların erkeklere göre sayıca az olmasını değerlendiren ve siyasetin eril yapısına dikkat çeken Jale Gönüslü Karasu şunları ifade etti: “Bu rakam çok küçük. 1930 yıllarına dayanan seçilme kanunundan sonra aslında bugüne baktığımızda çok az bir kadın başkanın seçildiğini çok az kadının hak ettiğini görüyoruz. Bunu ataerkil toplum yapısına bağlıyorum. Toplumumuzda erkek daha ön plandadır. Siyaseti ve başkanlığı erkek yönetir. Erkeklerin daha önde olduğu varsayılarak kadınlar, ikinci plana atılıyor. Bu algının da yavaştan kırıldığını da görüyorum. 1930’dan bu yana gelen hakla bunun biraz kırıldığını görüyorum. Kadınların biraz da siyaseten kendilerini geri çekmesini buna bağlıyorum. ‘Nasılsa seçilemiyor, başkan olamıyor’ düşüncesiyle bir algı oluşuyor. Belki de kadınların da kolayına geliyor. Bu iş kadınların da işine gelmiş olabilir. Daha az sorumluluk düşüncesiyle de olabilir. Ama bu değişecektir. Kadının evdeki rolüyle de biraz kendini geri çektiğini düşünüyorum.

CHP’nin kadın ve erkek kotasıyla ilgili düşüncesi ve bugünkü gelinen nokta ile kadınların başkanlık rolünde gösterilmesi de değişen şeylerdir. Kadınlar bu anlamda çok daha prensipli çalışıyorlar ve sistemliler. Başarılı olacaklardır. Önümüzde de güzel bir süreç var. Bu süreçleri de iyi değerlendirirsek başkan adayı kadınlara da yollar açılacak. Bizler de bu örneklerin büyümesi için kadınların isimlerini daha çok başarıyla anılması için yola çıktık.”