Spor varsa engel yoktur

Yeniizmir.com’dan Melekşah Tufaner’in haberine göre; Spor yapmanın fiziksel ve mental sağlığımıza olan etkisini gösteren yüzlerce akademik çalışma var. Spor yapanlar, birçok hastalığın gelişme riskini azaltırken, kendilerini daha mutlu ve zinde hissediyorlar. Spor yapmak mental sağlığımızı kuvvetlendirdiği gibi, sorunlarla başa çıkma yetimizi de güçlendiriyor. Spor yapmayı alışkanlık haline getirenlerimiz olduğu kadar günlük hayatın koşturmacası içinde buna yeterince vakit ayıramayanlarımız da oluyor. Kendimize yeterince özen göstermesek de söz konusu çocuğumuz olduğunda işler değişiyor. Beslenmesine özen gösterdiğimiz çocuklarımızın, sağlıklı bireyler olmasını sağlayacak spor aktivitelerine de katılmasını istiyoruz. Peki, çocuğumuzun spor yapma alışkanlığını kazanması için neler yapacağımızı biliyor muyuz? Çocukların gelişimine katkıda bulunmak ve onlara daha sağlıklı bir hayat tarzını aşılamak için sporun bedensel ve zihinsel gelişime önemi hakkında konuşan Uzman Beden Eğitimi Öğretmenleri Yiğit Ünveren ve Gökhan Solmaz; “Fiziksel aktivite ve sporun yararlarında nefes kalitesi, oksijen alımının artması, kalbin vücuda pompalanan kan miktarı ve hızı ile metabolizma artışı özellikle stres düzeyinde düşme görülmektedir. Çocuklarda ve gençlerde uyku kalitesinin artması, bağışıklık sisteminin güçlenmesi, fiziksel görünüşte olumlu yönde etkilenme,  düşünme hızı ve hızlı karar vermede katkı sağlayarak inisiyatif alma, muhakeme, empati, gibi olguları da güçlendirdiğini söyleyebiliriz. Fiziksel aktivite ve spor çocukların problem çözme becerisinde ve akran iletişiminin artmasında çok önemli bir detaydır” dedi.

“İYİ BİR GÖZLEM”

Ünveren, “Spor yapacak çocukta gelişim ve yönlendirme yapacak kişinin motor gelişim dönemlerini yani ilkel hareketler dönemi, temel hareketler dönemi ve uzmanlaşma dönemindeki ayrıntıları, litaritürün ne istediğini bilmesi gerekiyor. Bir eğitimci ya da ebeveyn bunları bildikten sonra çocuğun motor beceri ve performansına göre o yönlendirmeleri yaptığında daha doğru bir iletişimle çocuğu yönlendirmiş olur. Yeteneği olmadan sadece uzun boylu ya da güçlü diye sadece futbola, basketbola yönlendirilen çocuklar bazı dönemlerde başarısızlıkla sınanıyor. Bunun sebebi de bu motor gelişim dönemleri nitelikli bir şekilde gözlemlemeden yapılmasıdır. Motor gelişimi, gelişimin bir bütün olduğu ve diğer gelişim alanlarının da iç içe geçtiğini düşündüğümüzde bir alanın zayıf olmasıyla o alanın önümüzdeki dönemlerde diğer alanlarını da etkileyebiliyor. Bu da bazen akran zorbalığına uğramasına ya da özgüvenin zedelenmesine sebep olabiliyor. Öncelikle çocuğun motor becerileri ne durumda, hangi motor becerilerde iyi ya da bir çocuk nelerde aksaklık yaşıyor bunların gözlemlenip formal testlerle değerlendirilmesi gerekir. Bazı branşlara göre değişiklik gösterse de ortalama olarak çocuklar beş buçuk, altı yaşında motor becerilerde takım oyunları ya da bireysel sporlara yönlendirilmesi litarütür tarafından uygun bulunur. Yüzme, jimnastik gibi branşlarda üç yaş itibari ile başlatılabilir.

Genel olarak bir çocuğun profesyonel bir sporcu olması hedefinin dışında, çocuğun ilerleyen dönemde aksaklık, akran zorbalığına uğramaması için 2-3 yaş ile yüzme ve jimnastik branşı gibi aktivitelere başlaması uygundur. Çocuğun yaşıtlarıyla büyüme, olgunlaşma, öğrenme ve hazır bulunuş dediğimiz dört olguda çocuk problem yaşıyor mu diye öncelikle bunu gözlemlemek gerekir. Bir de gelişme ilkeleri çok önemlidir, gelişim durmaz ve süreklidir. Üç yaşındaki bir çocuğun dokuz yaşındaki bir çocuğun becerisini yapma ihmali çok azdır o yüzden gelişim nöbetleşe devam eder” diyerek belirtti.

GELİŞİM İÇİN ETKİNLİK SÜRESİ ARTMALI

Aile spor yapan çocuğun önceki dönemlerden gelen farklı rahatsızlıkları var mı yok mu bunu çok iyi bilmesi gerekiyor diyen Uzman Beden Eğitimi Öğretmenleri “Örneğin kalp rahatsızlığı yaşayan çocukların farklı olgularla karşılaştığını görüyoruz. Çocuk günde şu kadar spor yapmalı diye bir olguda da olamayız. Çünkü çocuklar günde 8-10 saate kadar spor veya etkinlik içerisinde olabiliyor. Hatta sokaklarda daha fazla saat oyun oynayanları da var. Son açıklanan bilgilerde bir önceki jenerasyona göre şu dönemdeki çocuklar günde ortalama 2 saat 49 dakika civarı daha az etkinlik yapıyor. Bu sebeple de bu süre ne kadar çok artırılırsa çocukların gelişimi için çok önemli olacaktır. Spor yaralanmaları da kurallara bağlı belli tesiste, güvenlik önemleri alınmış, yaşıt çocukların aynı saatte olduğu, bunu yöneten eğitmenlerin bilinçli ve program dahilinde yaptığı spor egzersizlerinde yaralanmalar minimuma inecektir. Kuralları çocuklara etkinliği başlatmadan önce net ve anlaşılır biçimde iletmek gerekir. Bahçeli bir evde yaşanıyor ise parkurlar, basketbol, futbol bunun dışında voleybol oyunları, masa tenisi gibi branşlar yapılabilir. Apartman hayatında yaşayan aileler için ise kodlama ve kısa süreli bellek kodlama çalışmaları çok keyifli olacaktır. Bunun yanına kutu oyunları, planlama oyunları eklenebilir. Denge ve kısa süreli bellek içerikli oyunlar, görsel, işitsel algı için çok mantıklıdır” açıklamasında bulundu.

ÖZEL ÇOCUKLAR DA HER SPORA ADAYDIR

Özel gereksinimli çocuklarda spor aktivitesinin önemine değinen de değinen uzman öğretmenler, “Özel gereksinimli çocuklarda normal gereksinim gösteren akranlarına göre motor planlamada, dikkat sürelerinde, takvim yaşında istenen akademik ve dilsel becerilerde büyük aksaklıklar yaşadığı gözlemlenmektedir. Bu eksiklikleri akranlarına yetişebilmek için aldıkları özel eğitimin yanında, fiziksel aktivite ve spor çocuğu iyi gözlemledikten sonra süreci desteklemek adına yapılabilir. Bunun iyi planlamayla beraber çok büyük etkisi olduğu da kanıtlanmıştır. Fiziksel aktivite ve sporun çocuklarda bir de şöyle önemi var; birçok özel gereksinimli çocuk ilaç takviyeleri aldığı için hem sindirim sistemi hem de bağırsak sistemi ile ilgili sorunlar yaşayıp fazla kilo almayla da karşı karşıya kalabiliyor. Bu çocukların kalp ritimlerinde bozulma da olabiliyor. Ezbere bir iş yapmadan özel gereksinimli ya da normal bir çocukta iyi bir etüt ve iyi bir analizle motor gelişimlerinin farkında olan bir kişi tarafından yaptırılması en önemli olgudur. Özel gereksinimli çocuklarda, dört dil bilip üç basamaklı sayıları çarpabilen üstün zekâlı çocuklarda var. Bilişsel ve dilsel becerilerde çok geride olan farklı öfke sorunları yaşayan çocuklarda varama genel olarak takım sporları yapmakta çok zorlandıkları bilinmektedir. Bu sebeple bu çocuklar masa tenisi, yüzme, atletizm gibi sporla hayatın içinde yer bulabilirler.  Ama bizim mottomuz “yapamadığını öğretemezsin” ve “paslanacağına yıpran” sözünden yola çıkarak her çocuk iyi bir şekilde analiz edilip anne, babanın, eğitimcinin ve yakınlarının ona sevgi bağıyla bağlandığı sürede bence her özel çocuk her sporu yapmaya adaydır diyebiliriz” dedi.

Samime Ektir