Türkiye'de kürtaj ‘yasal’ ama ‘yasak’

Yeni İzmir Gazetesi’nden Şaha Çimen’in haberine göre, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünyada sadece 52 ülkede, hamile bir kadının talebi doğrultusunda, herhangi bir gerekçe göstermeksizin yapılan kürtaj yasal sayılıyor. Türkiye’de kadın yasal hakkı olan kürtaj, uygulamada ise birçok sorunla karşılaşıyor

Dünyada kadının kürtaj durumuyla ilgili Türkiye’ye baktığımızda bunun diğerlerine nispeten daha iyi olabildiğini söyleyebiliriz. Türkiye’nin ilk yıllarında nüfus artışı olsun diye yasak olan kürtaj, 1983’te değişikliğe uğrayarak kadınlara kürtaj yapma hakkı tanındı. Ancak isteğe bağlı olarak yasallaşan kürtaj devlet ve eğitim – araştırma hastanelerinde ücretsiz verilmiyor.

Kadınların isteğe bağlı kürtaj yapabilmeleri için zengin ya da o işlem için yeterli bir paraya sahip olmaları gerekiyor. Yine yasalara göre bu işlem devlet hastanelerinde ücretsiz. Ancak kâğıt üzerinde hak olan kürtaj, pratikte engellere takılıyor.

Yapılan araştırmalar Türkiye’deki birçok devlet hastanesinde kürtajın yaptırılmadığı yönünde. 2016 Yılında Kadir Has Üniversitesi’nin yayınladığı “ Devlet Hastanelerinde Kürtaj Hizmetleri” adlı raporda bu durum en açık haliyle gözler önüne serildi.
Rapora göre, Türkiye’nin 81’nin 53’de isteğe bağlı olarak kürtaj hizmeti veren devlet hastanesinin olmadığı yönündeydi.

Yine rapora göre, Batı Marmara ve Doğu Karadeniz bölgelerinde, isteğe bağlı kürtaj servisi veren devlet hastanesi hiç yok. Türkiye genelinde 431 devlet hastanesinden sadece yüzde 7,8’i isteğe bağlı kürtaj hizmeti veriyor, yüzde 11,8’i ise kürtaj hiç yapmıyor.

Kadir Has Üniversitesi’nin yayınladığı bu rapor tarihin üstünden yıllar geçmesine rağmen halen durumda net değişlilikler olmuş değil.

Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma Merkezi’nin 4 yıl sonra yani 2020’de yaptığı raporun ikincisinde bu sefer isteğe bağlı kürtaj yapmıyoruz diyen hastanelerin sayısı % 12’den % 54 çıktı.

Bu araştırmanın bir benzerine İngiliz gazetesi The Guardian yapmıştı. The Guardian 2022 yılında yaptığı haberde Türkiye’deki birçok kadının kürtaj olabilmek için hastane hastane dolaşmak zorunda kaldığını belirtti.
Kadınlar yasal hakları olan kürtajı devlette yaptıramadığı için ya özel hastanelere ya da merdiven altına başvurmak durumunda bırakılıyorlar.

Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı aynı zamanda Türkiye Tabipler Birliği üyesi Dr. Irmak Saraç Türkiye ve dünyadaki kürtajın durumuyla ile ilgili çeşitli açıklamalarda bulundu.

‘Yasalar gittikçe kürtaja izin verir tarzda’

Türkiye ve dünyadaki kürtajın geldiği noktayla ilgili konuşan Dr. Irmak Saraç, “Yasalar gittikçe kürtaja izin verir tarzda. Son dönem tüm dünyadaki muhafazakârlık nedeniyle Amerika’da son çıkan mahkeme kararıyla bazı eyaletlerde kürtaj yasak hale geldi. Avrupa’nın bazı ülkelerinde de kürtaj, tartışılır hale geliyor. Kürtajla ilgili dünya böyle sıkıntılar var. Türkiye başta olmak üzere pek çok ülkede de yasal aynı zamanda. Tamamen yasak olması bir uçsa ve isteğe bağlı yapılması diğer uçsa arada şöyle kademeler de var aslında. Annenin hayatını kurtarmak için ya da bu gebelik bir tecavüz sonrasında oluştuysa birtakım sosyal ya da ekonomik gibi sebepler de var. Bu gibi durumlarda yasalar değişik ülkelerde değişik kademelerde kürtaja izin verebiliyor. Bizim ülkemizde de 1983’den beri kürtaj yasal. 10 Haftaya kadar bir kadın isteye bağlı olarak gebeliği sonlandırabilir” dedi.

SADECE 10 HASTANEDE

Devlet hastanelerinde ücretsiz kürtaj yapılıyor mu sorusuna karşılık Dr. Saraç yapılan bir araştırmayla konuya şöyle açıklık getirdi: “Kadir Has Üniversitesi eski adıyla toplumsal cinsiyet araştırmaları bölümünde yapılan son çalışmada Türkiye genelinde eğitim ve araştırma hastaneleri ve devlet hastanelerini arıyorlar ve isteğe bağlı kürtaj yapılıp yapılmadığını soruyorlar. Toplamda 10 tane eğitim- araştırma hastanesi ve devlet hastanesinde bunun yapıldığını gösterdiler. Araştırmaya göre İstanbul’da bunu yapan herhangi bir devlet hastanesinin olmadığı tespit edilmişti. Türkiye’de kürtaj yapılıyor fili olarak ama buna ücretsiz olarak ulaşmak neredeyse imkânsız. Ücretli olarak bu hizmete ulaşılabiliyor. Özel hastanelerde ya da muayenehanelerde bu hizmete ulaşılıyor. Yapmayan özel hastaneler de var ya da çok para isteyen özel hastaneler de var. Ama genel anlamda paranız varsa bu hizmete ulaşabiliyorsunuz. Burada mesela eşit bir şekilde ulaşılamıyor olması. Parası olan ulaşıyor parası olmayan ulaşamıyor.”

 “ÜCRETSİZ KÜRTAJ İÇİN MÜCADELE ETMELİYİZ”

Kadınların Türkiye ve dünyada kürtajda tam olarak bir serbestliğin yaşanıp yaşanamayacağı sorusuna karşılık Dr. Irmak Saraç, “Genel olarak dünya çapında daha muhafazakâr rüzgârların estiği bir dönemdeyiz. Daha sağ politikaların ağırlıklı olduğu sağcı politikacıların iktidarda olduğu bir dönemden geçiyoruz. Bu dönemde de çok büyük iyileşmeler beklemek bence çok mümkün değil. Gene de bunun mücadelesinin her daim verilmesi gerekir. Çünkü sonuç olarak bizim bir yasamız var 1983’ten beri. Hatta 2004’te TCK’ya girdi. Tecavüze bağlı bir gebelikse 20 haftaya kadar sonlandırma sınırı da uzatılmış durumda. Bebekte herhangi bir risk varsa yine gebelik sonlandırılabiliyor. Bunların hepsi olumlu şeyler. Sadece isteye bağlı gebelik sonlandırmaya ücretsiz olarak kadınların erişebilmesi için mücadele etmeye devam etmemiz gerekiyor. Türkiye olarak Amerika’nın bazı eyaletlerinden iyi durumdayız. Çünkü orada tamamen yasal değil. Bizim yasamız var. Bizim mücadelemiz bunun ücretsiz olması için olmalı” dedi.

HABER MERKEZİ