UCM Nedir? Kuruluşu, anlaşma ve yetkileri nelerdir? 

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), tarafından İsrail Başkanı Bünyamin Netenyahu’ya yakalama kararı verildi. Bunun üzerinde okuyucular UCM’nin ne olduğunu merak ediyor? İşte UCM hakkında merak edilen tüm detaylar...

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), 2002 yılında kurulan ve savaş suçları, soykırım, insanlığa karşı işlenen suçlar ve saldırı suçları gibi uluslararası suçları yargılamakla sorumlu olan kalıcı bir mahkemedir. Mahkeme, Roma Statüsü adı verilen bir uluslararası anlaşma ile kurulmuş ve Lahey, Hollanda'da faaliyet göstermektedir. UCM, yalnızca bireyleri yargılama yetkisine sahip olup, devletleri yargılayamaz.

ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ (UCM) NEDİR?

UCM, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin kararlarıyla kurulan, insanlığa karşı işlenen suçları yargılayacak bir mahkemedir. Eski Yugoslavya ve Ruanda'daki savaş suçları ve soykırım suçları nedeniyle kurulan ad hoc mahkemelerin ardından, Uluslararası Ceza Mahkemesi kalıcı bir çözüm sunmak amacıyla oluşturulmuştur. UCM, ulusal mahkemelerin yargılama yetkisini devralmak yerine, "tamamlayıcılık ilkesi" uyarınca, ulusal mahkemelerin yargılama yapmadığı veya yetersiz kaldığı durumlarda devreye girmektedir.

ROMA STATÜSÜ VE KURULUŞ SÜRECİ

Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin kuruluşu, Roma Statüsü'ne dayanmaktadır. Roma Statüsü, BM tarafından 1998 yılında kabul edilmiştir. 15 Haziran-17 Temmuz 1998 tarihlerinde Roma'da yapılan diplomatik konferansta 120 ülkenin desteğiyle kabul edilen bu statü, 18 Temmuz 1998’de tüm devletlerin imzasına açılmıştır. Statü, 11 Nisan 2002'de 60'ıncı onay belgesinin BM Genel Sekreterliğine teslim edilmesinin ardından 1 Temmuz 2002’de yürürlüğe girmiştir. UCM, 11 Temmuz 2002 tarihinde faaliyete geçmiştir.

UCM'NİN YARGILAMA YETKİSİ VE SUÇ TÜRLERİ

UCM, yalnızca Roma Statüsü'nün yürürlüğe girdiği 1 Temmuz 2002 tarihinden sonra işlenen suçları yargılayabilir. Ancak, anlaşma tarafı olan devletler, geçmiş suçlar için de yargılama yetkisi verebilir. Mahkeme, savaş suçları, insanlığa karşı suçlar, soykırım suçları ve saldırı suçlarına ilişkin davaları incelemektedir.

KİMLER YARGILANABİLİR VE MAHKEMENİN YETKİ ALANI

Uluslararası Ceza Mahkemesi, yalnızca bireyleri yargılayabilir ve devletleri yargılama yetkisi yoktur. Yargılanacak kişi, mahkemeye taraf devletin vatandaşı olmak zorundadır. UCM, taraf ülkelerin topraklarında veya taraf devletlerin vatandaşları tarafından işlenen suçlarla ilgili davaları görebilir. Ayrıca, taraf olmayan ülkeler, belirli bir suç için UCM'yi yetkilendirebilir.

UCM'NİN ULUSAL MAHKEMELERLE İLİŞKİSİ

Uluslararası Ceza Mahkemesi, temel olarak ulusal mahkemelerin bir tamamlayıcısıdır. Yani, ulusal mahkemeler suçluyu yargılama yetkisini kullanabildiği sürece UCM devreye girmez. Ancak, ulusal mahkemeler yargılamayı yapmadığı ya da yeterli olmadığında, UCM devreye girebilir. UCM'nin bu şekilde devreye girmesi, "tamamlayıcılık ilkesi" ile sağlanır.

ROMA STATÜSÜ’NÜN DETAYLARI

Roma Statüsü, 128 maddeden oluşan bir metin olup, UCM'nin kuruluşunu ve görevlerini düzenler. Anlaşmaya taraf ülkeler, mahkemenin kararlarının bağlayıcılığını kabul eder. Ayrıca, BM Güvenlik Konseyi, belirli durumlarda mahkemeye başvurabilir ve özel görevler için UCM'yi görevlendirebilir.