İzmir’in marka değeri yüksek ilçeleri arasında yer alan Torbalı, 2022 yılı nüfus sayımına göre 207 bin 840 nüfusa sahiptir. Küçük Menderes Havzası’na kurulu olan ilçe, bereketli tarım arazileri, meyve bahçeleri, 1300 fabrikadan oluşan sanayi bölgeleri, arkeolojik değeri yüksek iki antik kenti içinde barındırması ve İzmir – Aydın Karayolu üzerindeki değerli konumuyla tanınmaktadır. Padişah 2. Abdülhamit’in Torbalı’ya verdiği önem de ilçenin tanınırlığını arttırmıştır.
Torbalı, kuzeyinde Buca ve Kemalpaşa, doğusunda Bayındır ve Tire, güneyinde Selçuk, batısında ise Menderes ilçeleri ile komşudur. İlçede Akdeniz iklimi görülür.
İZBAN VE OTOYOL ULAŞIMI KOLAYLAŞTIRIYOR
Torbalı, İzmir il merkezine 45 km, Aydın il merkezine ise 77 km uzaklıktadır. İzmir’in en önemli toplu ulaşım aracı olan İZBAN’ın Torbalı’da da hizmet vermeye başlamasıyla ilçeye ulaşım daha da kolaylaşmıştır. Ayrıca, Gaziemir Semt Garajı ve İzmir Otobüs Terminali’nden ilçeye minibüs kalkmakta, çeşitli ilçelerden ESHOT otobüs seferleri yapılmaktadır. İzmir – Denizli treni de Torbalı’daki iki ayrı istasyonda durmaktadır. İzmir – Aydın Otobanı da ilçeye kendi aracıyla gelecekler için kolaylık sağlamaktadır.
KIŞLIK TARIMIN BAŞKENTİ
Torbalı, İzmir tarımının kalbi olduğu gibi kışlık tarım konusunda Türkiye için hayati öneme sahiptir. Kış şartları nedeniyle Türkiye’nin çoğu ilinde kışlık tarım yapılamazken, Torbalı Ovası’nın bereketli topraklarında yetişen kışlık sebzeler, 81 ilde sofralara girmektedir. Kışın sebze üretilen ovada yazın ise buğday, pamuk, mısır ve domates ağırlıklı üretim yapılmaktadır.
YILDA 10 BİN GÖÇ ALIYOR
Torbalı’nın cazibe merkezlerinden biri haline gelmesinin nedenlerinden biri de sanayisinin gelişmiş olmasıdır. Torbalı Ticaret Odası’na kayıtlı 1300 fabrikanın içerisinde dünya devi firmalar da yer alıyor. Geniş iş imkânları ve diğer ilçelere göre uygun konut fiyatları gibi etkenler nedeniyle Torbalı yılda 10 bin göç alıyor.
TARİHTE 5 BİN YILLIK YOLCULUK
Torbalı’da mutlaka görülmesi gereken yerlerin başında Metropolis Antik Kenti geliyor. Yaklaşık 5 bin yıllık bir tarihe geçmişe sahip olan antik kent, Helen, Erken Roma, Geç Roma ve Erken Bizans dönemlerine ait izler taşımaktadır. İyi korunmuş durumdaki çok sayıda yapı ve eserin bulunduğu Metropolis Antik Kenti’nde kazılar hala sürmekte ve buluntular, arkeoloji camiasında heyecan yaratmaktadır. Helen ve Roma dönemlerinde kültürel ve ekonomik yönden güçlü bir halkın yaşadığı bilinen Metropolis Antik Kenti daha sonra Bizans işgaline uğramış, Bizans İmparatorluğu’nun bölgedeki gücünün sona ermesinin ardından ise şehir tamamen terk edilmiştir. Nif Dağı zirvesinde kurulan Nif Dağı Antik Kenti de görülmesi gereken yerler arasında bulunmaktadır.
SULTAN 2. ABDÜLHAMİT HAN’IN MEMLEKETİ
Torbalı ayrıca Padişah 2. Abdülhamit Han’ın memleketi olarak bilinir. Nedeni ise devrin padişahının Torbalı’da şahsi arazi satın alarak ilçeye büyük bir çiftlik kurdurmasıdır. Yine o devirde padişahın emriyle yaptırılmış olan çok sayıda cami bugün hala tüm ihtişamıyla ayakta durmakta ve ibadete açık olarak kullanılmaktadır. Padişahın çalışanları tarafından dikilen bir çınar ağacı Torbalı’nın Eğerci Köyü’nde bugün hala varlığını sürdürmektedir.
PADİŞAHIN EN BÜYÜK HEDİYESİ AFRO TÜRK’LER
Sultan 2. Abdülhamit Han’ın Afrika kökenli çok sayıda siyahi köleyi satın alarak Torbalı’nın köylerine yerleştirdiği, siyahilere özgürlüklerini vererek onları ücretli işçi olarak tarım işlerinde çalıştırdığı bilinmektedir. Cumhuriyetin ilanından sonra Türk vatandaşı olan ve tamamen Türk Kültürü kazanan siyahi vatandaşlar bugün hala Torbalı’nın Subaşı, Tulum, Naime ve Kırbaş köylerinde yaşamlarını sürdürmektedirler.
PROFESÖRLERİN TAVSİYE ETTİĞİ DAĞTEKKE ŞİFALI SUYU
Torbalı’nın en yüksek rakımına sahip olan Dağtekke Köyü, balta girmemiş ormanlarla çevrili yapısı, yalnızca organik ürünlerin satıldığı pazarı, lezzetli gözlemesi ve şifalı suyu ile misafirlerine eşsiz bir deneyim yaşatıyor. Dağtekke’de bulunan ve kaynağı bilinmeyen doğal suyun böbrek taşı döktüğü keşfedilince bir çeşme yaptırılarak vatandaşların suya kolay ulaşımı sağlandı. Böbrek taşı düşürdüğü bilimsel olarak kanıtlanan şifalı su, Türkiye’nin dört bir yanından insanları Dağtekke’ye çekiyor. Gelen vatandaşlara hizmet vermek için köyde organik pazar ve gözleme evleri kuruldu. Dağtekke’nin eşsiz ormanları, dağa sporcularının da bölgeyi tercih etmesine neden oluyor.
BARDACIK İNCİRİNİN ADRESİ: ÇAPAK
İncir severlerin iyi bildiği gibi en lezzetli ve kaliteli incir çeşidi bardacık inciridir. Bardacık incirinin nadiren yetişebildiği yerlerden biri de Torbalı’nın Çapak köyüdür. İncir sezonunda Çapak’ta adeta incir borsasını andıran bir incir pazarı kurulur. Bardacık inciri seviyorsanız sezonda mutlaka Çapak’a uğramalısınız. Çapak’da bir de eşek sütü çiftliği bulunmaktadır. Besin değeri en yüksek süt olarak bilinen şifalı eşek sütü temin edebileceğiniz Çapak’ta bir de K-9 köpek eğitim merkezi bulunmaktadır.
KUVA-Yİ MİLLİYE’YE TAM DESTEK VERMİŞ BİR İLÇE
Torbalı, birinci dünya savaşı sonrasında İngilizler ve Yunanlılar tarafından işgale uğramış ancak işgale uğradığı ilk günden itibaren bölge halkı direniş göstererek işgale karşı savaşmıştır. Bölgede direnişe geçen efelerin en meşhuru, ismi adeta destansılaşan Hortunalı Hamit Efe’dir. Mustafa Kemal Atatürk’ün çağrısı üzerine düzenli orduya girmeyi kabul eden Torbalı direnişçileri, Kuva-yi Milliye’nin sadık askerleri olmuştur.
TARİHÇE
İsmini antik çağın ünlü şehirlerinden biri olan Metropolis diğer adıyla Triyanna ya da Tripolisten aldığı rivayet edilen Torbalı, tarihin bilinen devirlerinden beri çeşitli uygarlıkların merkezi durumundadır.
Torbalı, Küçük Menderes havzasının verimli toprakları üzerine kurulmuştur. Ephesos (Selçuk), Smyrna (İzmir), Kolophon (Değirmendere), Nation (Ahmetbeyli) ve Nif (Kemalpaşa) antik kentleri arasında kalan bölgede, MÖ 3000 yıllarında ilk yerleşim gerçekleşmiştir. Metropolis kentiyle birlikte yöreye gelişmiş, MÖ 7. yüzyılda Lydia zamanında en parlak çağını yaşamış, daha sonra da sırasıyla Neolitik, Kalkolitik, TunçÇağları ile Frigya, Lydia, Pers, Roma ve Bizans dönemlerini, 1071-1317 tarihlerinde Selçuklular ve Aydınoğuları, daha sonraları Osmanlı dönemini yaşamıştır.
Torbalı’nın Türk egemenliğinde bir yönetim birimi statüsü kazanması 1390 yılında Yıldırım Beyazit’ın Şehzadesi Ertuğrul Bey’in vali olarak Aydın’a atanmasıyla başlamış, Torbalı o dönemde İzmir Sancağına bağlı bir yerleşim birimi olarak kayıtlara geçmiştir.
1425 yılından sonra ise Osmanlı yönetimi altına girmiştir.
Birinci Dünya Savaşı’nı müteakiben 15 Mayıs 1919 – 7 Eylül 1922 yılları arasında 40 aya yakın süre işgal altında kalan Torbalı, Kurtuluş Savaşı’nın kazanılması ve Cumhuriyetin ilanı ile birlikte İzmir’in Sancağı olarak kurulmuş, bundan sonra İzmir’e bağlı bir nahiye olmuştur.
Torbalı’nın 200 hanesinde 87’si, Yunan işgali sırasında, Aydın’dan çekilen Yunan kuvvetleri tarafından 1922 Eylül’ünde yakılmıştır ve yağma edilmiştir. Bu esnada 25 erkek ve kadın Yunanlarca öldürülmüş ve tüm işgal boyunca Torbalı merkezden 50’den fazla şahıs öldürülmüştür. Ayrıca çevre mıntıkadan toplanan 23 kişi de Torbalı Demiryolları hangarında Yunanlarca yakılarak öldürülmüştür.
Torbalı 26 Haziran 1926 tarih ve 387 sayılı Teşkilatı Mülkiye Kanunu ile, ilçe haline getirilmiş, 1927 yılında ise belediyelik olmuştur.
Hasan Demir
Yorumlar kapalı.