Ekonomik çalkantıların yaşandığı şu son zamanlarda ‘ponzi’ kelimesini sıklıkla duyar olduk. Peki, herkesin konuştuğu bu ‘ponzi’ nedir, nasıl işler ve suç mudur?
Ponzi; yatırımcılarına, kendi paralarından geri dönenle veya yeni yatırımcılardan gelen paralarla ödemenin yapıldığı bir sistemdir.
Bilinen ilk ponzi, 1920 yılında, sisteme de adı verilen Charles Ponzi tarafından gerçekleştirilmiştir. İlk olarak, Charles Ponzi’nin, uluslararası pul satışı işinde, 90 günde % 100 kazanç vaat etmesi ile insanlar bu sisteme girmek için uzun kuyruklar oluşturmuşlardır. Sisteme giren kişilerin, yeni yatırımcı kazandırdıkça kazandığı bu sistem ile kısa sürede bir piramit oluşturulmuş ve böylelikle günümüzdeki ‘ponzi piramidi’ nin temeli oluşturulmuş bulunmaktadır.
Finansal kurumların düşük mevduat faizi verdiği ülkelerde, bazı kişi veya şirketler tarafından, bu sistem ile kurumların verdiği faizden daha fazlası vaat edilerek sisteme yatırımcı kazandırılmakta ise de ortada olmayan bu karlar nedeniyle sistem kısa sürede çökmektedir.
Yatırımcıların parasını topladıktan sonra, sistemin çökmesine yakın bir zamanda, ponzinin mimarları sırra kadem basmakta ve kaçmaktadır.
Bu sistemin çok uzun ömürlü olmadığını, kişilerin veya şirketlerin kurduğu sistemin en fazla 1-2 senede iflas ettiğini söylememiz mümkündür. Zira tüm bu işleyiş kanunlara ve hukuka aykırı olarak gerçekleştirilmektedir.
Titan zinciri, saadet zinciri ve yakın zamanda herkesin öğrendiği çiftlikbank oyunu, ponzi sisteminin Türkiye’deki bilinen örneklerindendir. Bunların dışında, hala daha farklı yapıların bu saikle kurulduğunu da söylememiz mümkündür.
Bu sistemi tespit etmenin çok zor olmadığını düşünmekteyiz. Çünkü, yapılan işte, hiçbir zarara uğramaksızın % 100 kar garantisi veriliyorsa ve yine yapılan işin mantığa uymadığı düşünülüyorsa, o işin altından mutlaka bir şey çıkacağını tahmin etmek güç değildir.
Kolay para kazanmak diye bir şey yoktur, hiçbir şey çalışmadan üretmeden kazanılmaz, emeksiz yemek olmaz!
PONZİ, BİR DOLANDIRICILIK SİSTEMİDİR
Ponzi sistemi kurduğu ve yönettiği tespit edilen kişi veya şirketler, ‘birlikte iş kurma ve yardım bahanesiyle para toplama’ yöntemiyle nitelikli dolandırıcılık suçundan yargılanmaktadır. Ponzi, TCK 157. maddesi kapsamında suçtur. Günümüzde bu suça ilişkin olarak yapılan çok sayıda yargılama bulunmaktadır.
Nitekim dolandırıcılık suçu, niteliği itibariyle akla hayale gelmeyecek yöntemlerle işlenen bir suç türüdür.
PİRAMİT SATIŞ SİSTEMİ
Piramit satış sistemi olarak da adlandırabileceğimiz bu sistem, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 80’inci maddesiyle de yasaklanmış olup, bu tür satışlar dolandırıcılık kapsamına alınmıştır.
TKHK ‘nun 77. maddesinin 17. fıkrası uyarınca, bu tür satışların suç olduğu ve bu suçu işleyenlerin TCK ‘nın ilgili hükümlerine göre cezalandırılacağı düzenlenmiş bulunmaktadır.
Ponzi dolandırıcılığıyla oldukça benzer olan “piramit dolandırıcılığı” da sisteme sürekli katılımcı dahil edilmesi esasına dayanır. Önemle belirtmek gerekir ki bu sistemlerde herhangi bir ürün ve/veya hizmet satışı söz konusu değildir. Yatırımcının kazanması, sadece ve sadece sisteme başka bir yatırımcı getirmesine bağlıdır.
Yargıtay kararlarında da açıkça, bu sistemi işletenlerin, uyguladıkları “yüksek sesli müzik ve alkışlı organizasyonların yanı sıra matematiksel işlem ve tablolarla üyelerin doğru karar verme yeteneklerini etkileme” yöntemleriyle, bu sistemin bir dolandırıcılık olduğuna hükmedilmiştir.
Bu bakımdan, vatandaşların bunun gibi şüpheli durumlarda uyanık davranması gerektiğini hatırlatmakla birlikte; bu suçtan mağdur olmuş olanların da, hukuki süreci derhal başlatarak suçu işleyenleri cezasız bırakmamalarını önemle belirtmek isteriz.
Yorumlar kapalı.